Arama
Osmanlı tarih yazıcılığında çığır açan Kemalpaşazade
II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşayan Kemalpaşazade çok yönlü bir şahsiyetti. Uzun yıllar boyunca kendisini ilme adayan Şeyhülislam Kemalpaşazade, tarih yazıcılığında büyük bir çığır açtı. Yanlış olarak gördüğü tarihi mevzuları eleştirmekten kaçınmadı. Tarihi birbirinden bağımsız olaylar zinciri şeklinde değil, bir bütün olarak ele aldı. Edebi şahsiyeti ilim adamı yönünün arka planında kalsa da hikemi şiirler yazmaktan geri durmadı. İşte, Osmanlı tarih yazıcılığında çığır açan Kemalpaşazade hakkında detaylar…
📌Kitapta Osmanlı'nın hızlı gelişimi üzerinde de duruldu. Ona göre Osmanlılar Sâmânîler, Gazneliler, Selçuklular ve Hârizmliler gibi metbûlarına karşı isyan etmemiştir ve Osmanlı Devleti'nde herkes kanun ve nizamlara uymuştu. Devletin sürekliliğini sağlayan unsurlar para ve askerdi, Anadolu'nun zenginliği de Osmanlı'yı büyük katkı sağlıyordu.
📌Aristokrat zümreye yer verilmeyen Osmanlı düzeninde yöneticiler genellikle devşirme sınıfından yetiştirilmişti. Böylece daha eşit ve adaletli bir düzen sağlayanabiliyordu.
📌İkinci Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde yaşayan ve üç hükümdarın da saygısını ve sevgisini kazanan Kemalpaşazade çok yönlü bir şahsiyetti. Bir diğer önemli yönü de edebi şahsiyetiydi.
"Dil açılmaz dîde giryân olmasa
Tâzelenmez sebze bârân olmasaHil'at-i vaslına olmazdı bahâ
Havf eğer peşinde hicrân olmasaCânı için ister el cânânını
Ben n'iderdim cânı cânân olmasa"
📌Değişik konularda pek çok eser vermiş olan şeyhülislam nesir türünün yanında nazım alanında da kalem oynattı.
📌Fakat tezkireler (biyografi) onun edebi kişiliğinden ziyade ilmi yönü üzerinde durdu. Bunun sebebi de bir alim ve şeyhülislam kimliğinin bulunmasıydı. Bu kişiliği sanatçı ve şair kişiliğini arka plana atmıştı.
"Mansıbda bir olsa dahi ger âlim ü câhil,
Zâhirde müsâviyse hakîkatte bir olmaz.
Altun ile faraza ki berâber çekile seng,
Vezn içre bir olmak ile kıymette bir olmaz."
📌Bu sebeple şiirlerinde lirik motifler yerine dini ve hikemi unsurlar yaygındı. O, şiiri hikmetli bir söz olarak görmüş ve şiirin bir fayda sağlamasını istemişti.
📌Aşka ve hikemî konulara daha çok önem verdi, tasavvufî yorumdan uzak beyitler üzerinde yoğunlaştı.
"Duyup savt-i ilâhîden sehergâh
Sadâ-yı âyet-i tûlû ilâllah
Uyup bilmezleriyle nefs-i şâma
Hatâlar itmişüz estagfirullah"
📌En önemli özelliklerinden biri de günlük hayata ve devrine ışık tutan unsurlara beyitlerinde yer vermesiydi. Dili sade ve ifade yapısı sağlamdı. Atasözü ve deyimleri de sıklıkla kullanması, Necati Bey gibi ünlü şairlerin etkisi altında kaldığını gösteriyordu.
📌Kemalpaşazade, başta Tevârîh-i Âl-i Osmân'ı olmak üzere eserlerini kaleme alırken edebiyatçı ve şair kimliğinin birikiminden yararlanmaktan geri durmadı. Hayatı boyunca kendisine ilme adayan bu şahsiyet, Osmanlı'nın unutulmaz isimlerindendi.