Arama
Osmanlı tarihçiliği hakkında bilinmesi gereken 22 detay
Osmanlı tarihçiliğinin başlangıcı, devletin kuruluş tarihine bakıldığında oldukça geç bir döneme rastlar. Devlet-i Aliyye'nin kuruluşuna dair bilgiler konusunda tarih kitaplarında da oldukça az bilgi bulunur. O dönemi aydınlatan en önemli eserlerin başında ise Bizans tarihçilerinin ve dönemin ünlü seyyahlarının kaleme aldığı kitaplar gelir. Peki, Osmanlı tarihine dair ilk eser ne zaman yazıldı? Osmanlı tarihçiliğinin özelliği nedir? Vakanüvis nedir? Şehname nedir? En ünlü Osmanlı tarihçileri kimlerdir? Bu soruların cevaplarını derledik.
Ahmedî'nin eserinden sonra gelen ilk dönem Osmanlı tarihinin kaynaklarından biri de tarihi takvimlerdir. Saray takvimleri diye de adlandırılan bu kısa metin manzumeleri Hz. Âdem'den itibaren peygamberlerin ve halifelerin kronolojik listeleri ile Selçuklu, Osmanlı ve Karamanlıların tarihlerine ait önemli olayları ihtiva ederler.
Bu takvimlerde ayrıca kehanetler ve rüya tabirleri ile ilgili bilgiler de bulunur. Altı tanesi yayınlanan bu takvimlerin çoğunluğu II. Murad devrinde hazırlanıp padişaha sunulmuştur.
Bu takvimlerde kısa bilgiler bulunsa da zaman zaman önemli noktalara değinilmiştir. Mesela bu takvimlerde, Osmanlı kroniklerinde "Düzmece" olarak nitelenen Şehzade Mustafa'nın Yıldırım Bayezid'in gerçek oğlu olduğu açıkça ifade edilmiştir.
Takvimlerde olayın geçtiği yıl verilmeyip takvimin hazırlandığı yıldan ne kadar önce meydana geldiği zikredilir. Bazı takvimler daha sonra tarihçiler tarafından ele alınıp biraz süslenerek tarih kitabı haline getirilmişlerdir.
Fatih Sultan Mehmed'in hükümdarlığı Osmanlı tarihinin en önemli dönemi olmasına rağmen tarihçilik bu yıllarda da fazla gelişmemiştir. Bu dönemde yazılmış üç tarih kitabı vardır. Bunlar: Enverî'nin Düstûrnâme isimli eseri, Şükrullah bin Şehabeddin Ahmed'in Behçetü't Tevârîh isimli Farsça tarihi ve Veziriazam Karamanî Mehmed Paşa'nın Tevârih-i Selâtinü's Sultaniye isimli Arapça eseridir.
Osmanlı tarihine ait teferruatlı bilgi veren ilk eserler 15'inci yüzyılın ikinci yarısında II. Bayezid devrinde yazılmıştır.
II. Bayezid devrinde Tursun Bey, Mehmed Neşrî, Oruç Bey, Kıvamî, Ruhî gibi birçok tarihçinin yazdığı eserler vardır.
Osmanlı tarihinin ilk dönemleri için en önemli bilgileri ihtiva eden eser Aşıkpaşazâde Tarihi de bu dönemde kaleme alınmıştır. Ahmedî, Şükrullah, Enverî gibi önceki tarihçiler Osmanlı tarihini, dünya tarihinin bir parçası olarak ele alırlarken Aşıkpaşazâde tarihinin tamamını Osmanlılara ayırmıştır.
II. Bayezid'in emriyle Türkçe bir tarih kaleme alan ve daha sonra devam ederek, eserini ilk on padişahın anlatıldığı 10 ciltlik bir tarih haline getiren Şeyhülislam İbn Kemal'in eseri Osmanlı tarihçiliğinde bir dönüm noktasıdır.
İbn Kemal'in tarihiyle ilk dönem Osmanlı tarihçiliği en önemli eserini vermiştir.