Arama
Osmanlı topraklarında seyahat etmek için verilen özel izin; Mürur tezkiresi
Farklı nedenlerle yüzyıllardır Osmanlı toprakları insanların ilgisini çekiyordu. Fakat bu topraklara seyahat etmek isteyen yerli ve yabancı herkes, bir izin tezkiresi almak mecburiyetindeydi. Osmanlı sınırları içerisinde dolaşmanın bazı şartları vardı. Osmanlı topraklarındaki herkes bu şartlara göre hareket ederdi. Peki, mürur tezkiresi nedir? Yabancılar Osmanlı topraklarında hangi prosedürü izleyerek gezebiliyorlardı, nerelere gidiyorlardı?
Osmanlı'da seyahat izinleri; yol izni, il can name, icazet, yol izni ve mürur tezkeresi belgeleri ile yapılırdı. Fatih zamanında göçlerde il can name uygulaması başlatıldı.
Fatih döneminde başlatılan bu uygulamayla seyahat edeceklere yol hükmü verilirken daha sonraları mürur tezkiresi verilmeye başlandı. 16. yüzyılda "yol hükmü" denilen belge 19. yüzyılda "mürur tezkiresi" adıyla anıldı.
Osmanlı döneminde ziyaretçilere seyahat izni verilmesinin en önemli sebepleri arasında nüfus artışını ve göçü engellemek ve devletin güvenliği yer alıyordu. Ayrıca, Müslüman olarak kendini tanıtan casusların ülkeye girişini engellemek de isteniyordu.
Osmanlı büyük bir devlet olsa da belli bir yerden sonra ülkeye yapılan göçü engellemek zorundaydı. II. Meşrutiyet gelene kadar bu süreç böyle devam etti.
Mürur tezkiresinin süresi 1 yıldı. Bu belge bir anlamda pasaport yerine geçiyordu. Mürur tezkeresi ise kaza ve kasabalarda kadı ve naiplerce düzenlenerek verilirdi.
Bir şehre gitmek isteyen kişi önce mahalle imamından nereye ve hangi amaçla gideceğine dair bir pusula alır, kadıya gidip bunu gösterir ve haracını ödedikten sonra tezkire hazırlanırdı.
Medrese öğrencileri izinli olduklarında müderrisleri kendisine kefil olur, ancak bu şartla tezkire alabilirlerdi. Büyük şehirlere göçü önlemek ve iç güvenliği sağlamak için mürur tezkiresi verme işi bilhassa 1830'lara doğru daha da önem kazandı, nüfus işleriyle ilgili Defter Nezareti oluşturulunca bu nezarete havale edildi.
Yurt dışından gelen yabancılar, kara yoluyla gelecek veya ikamet hudutlarda veya ikamet edecekleri yerlerdeki görevli memura, İstanbul'a gelmiş ise İhtisap Nezaretine ellerindeki pasaportları imzalattırmaları gerekiyordu.
Yol hükümlerinde seyahat edecek kişilerin geçeceği yerlerin idarecilerine hitaben kaleme alınırdı. O kişilerin korunması, vergi bahanesiyle herhangi bir şekilde rahatsız edilmemeleri, paralarıyla yiyecek içecek almalarının sağlanması gibi tembihatı ihtiva ederdi.