Arama
Osmanlı topraklarında seyahat etmek için verilen özel izin; Mürur tezkiresi
Farklı nedenlerle yüzyıllardır Osmanlı toprakları insanların ilgisini çekiyordu. Fakat bu topraklara seyahat etmek isteyen yerli ve yabancı herkes, bir izin tezkiresi almak mecburiyetindeydi. Osmanlı sınırları içerisinde dolaşmanın bazı şartları vardı. Osmanlı topraklarındaki herkes bu şartlara göre hareket ederdi. Peki, mürur tezkiresi nedir? Yabancılar Osmanlı topraklarında hangi prosedürü izleyerek gezebiliyorlardı, nerelere gidiyorlardı?
Mürur tezkiresinin süresi 1 yıldı. Bu belge bir anlamda pasaport yerine geçiyordu. Mürur tezkeresi ise kaza ve kasabalarda kadı ve naiplerce düzenlenerek verilirdi.
Bir şehre gitmek isteyen kişi önce mahalle imamından nereye ve hangi amaçla gideceğine dair bir pusula alır, kadıya gidip bunu gösterir ve haracını ödedikten sonra tezkire hazırlanırdı.
Medrese öğrencileri izinli olduklarında müderrisleri kendisine kefil olur, ancak bu şartla tezkire alabilirlerdi. Büyük şehirlere göçü önlemek ve iç güvenliği sağlamak için mürur tezkiresi verme işi bilhassa 1830'lara doğru daha da önem kazandı, nüfus işleriyle ilgili Defter Nezareti oluşturulunca bu nezarete havale edildi.
Yurt dışından gelen yabancılar, kara yoluyla gelecek veya ikamet hudutlarda veya ikamet edecekleri yerlerdeki görevli memura, İstanbul'a gelmiş ise İhtisap Nezaretine ellerindeki pasaportları imzalattırmaları gerekiyordu.
Yol hükümlerinde seyahat edecek kişilerin geçeceği yerlerin idarecilerine hitaben kaleme alınırdı. O kişilerin korunması, vergi bahanesiyle herhangi bir şekilde rahatsız edilmemeleri, paralarıyla yiyecek içecek almalarının sağlanması gibi tembihatı ihtiva ederdi.
Kâğıdın üst tarafında bir çerçeve içinde "mürur tezkiresi" yazısı bulunurdu. Boydan orta kısmında sağ tarafta hangi devletin tebaası olduğu, nerede ikamet ettiği, kendisi ve babasının adları, nereden nereye seyahat edeceği gibi hususlar yer alırdı.
Yol üzerindeki zaptiye çavuşları ve diğer ilgililerce seyahatine engel olunmaması, bir güçlükle karşılaştığı takdirde yardımda bulunulması hususlarına yer verilir ve hemen altına mühür basılırdı.
Deniz yoluyla gelmişlerse Haliç'te gemide bekleyip gelecek olan memura pasaportlarını imzalattıracaklardı. İmzasız pasaportlu biri olursa dost devlet vatandaşıysa elçilik tarafından İhtisap Nezaretine gönderilecekti. Söz konusu tezkerede seyahat edecek şahsın kim olduğu, nereye gideceği, yaş, boy, sakal, bıyık, göz rengi gibi fiziksel özellikleri yazılmaktaydı.