Arama
Osmanlı'da aşure günü nasıl karşılanırdı?
Osmanlı dini yaşantısının önemli bir parçası olan aşure; Saray başta olmak üzere, üst düzey devlet ricalinden halk kesimine kadar sosyal hayatı canlı tutan, birlik ve beraberliği kuvvetlendiren bir kültür oluşturmuştu. Bilhassa Osmanlı Sarayları bu özel günü, yaptığı etkinlikler sayesinde hakkıyla yerine getiriyordu. Müslümanlar için özel kabul edilen bu günde yardımlaşmanın en güzel örnekleri yine Osmanlı'da yaşanıyor, İstanbul'un neredeyse bütün evlerinden aşure kokuları sokaklara yayılıyordu. Peki, Osmanlı'da aşure gününde ne tür hazırlıklar yapılıyordu?
📌 Aşure pişirme ve dağıtma işini maddi olanakları elinde barındırması sebebiyle en güzel şekilde saraylar üstleniyordu. İstanbul'da aşure ilk sarayda pişer, halk ise ertesi gün pişirirdi. Tanzimat'a kadar bu gelenek sürdü.
Aşure günü gelmeden evvel sarayda aşure pişirecek olmanın telaşı başlar, birkaç gün öncesinden alışverişler yapılırdı.
📌 Saraya has "süzme" ve "daneli" aşure çeşidi vardı ki dillere destandı. Bu aşure çeşidi üzerlerine birkaç nar tanesiyle kişniş üzümü ve kırmızı şerbetlik şeker serpilerek ikram ediliyordu.
📌 Sarayda pişen leziz aşureler ilk olarak tören eşliğinde padişaha sunulurdu. Padişahın onayından geçtikten sonra harem halkına devlet ricaline, ikinci olarak ise halka, imarethanelere ve yoksullara dağıtılırdı. Saraya, dairelere ise aşure testilerle gelirdi. Bütün hanedan âzasına gönderilirdi.
📌 Hamidiye Camii'nin avlusundaki meydana kazanlarla aşure konup fakir fukaraya dağıtılırdı.
Aşure dağıtımı aşçıbaşı, kebapçıbaşı, tavuk kebapçısı, aşçılar yazıcıcısı, aşçıbaşı kâtibi, kahvecibaşı, kadayıfçı, kilâr-ı enderun kullukçusu, matbah-ı hassa bölükbaşısı, teberdarlar, baltacılar kethüdası, tebdilci, sofa bekçisi, başkuşçu, başkarakulak , haseki başı, yedekçi, baş hailfe, diğer halifeler ve kozbekçiler gibi çeşitli görevlilerce yapılmaktaydı.
Talimhane Meydanı'nda askere dağıtılır, bütün kışlalara gönderilirdi. Tekkelere saraydan aşure gittiği gibi tekkelerden de saraya gelirdi.
📌 Paşalardan, büyük ailelerden kıymetli testiler içinde tüllere bağlanmış aşureler saraya gönderilir, testiler boşaltılır, sarayda pişen aşureden içine konup testi iade olunurdu. Bu da aşure adetlerinden biriydi.
İmparatorluk dönemi İstanbul'unda tesis edilmiş dört yüz tekkede Sefer ve Muharrem aşuresi olmak üzere iki çeşit aşure pişiriliyordu.
📌 Muharrem aşuresi Kerbela vakası sene-i devriyesi anısına, Sefer aşuresi ise Hz. Zeynelabidin'in Kerbela'dan sağ salim kurtulması ve Peygamber neslinin devamının kutlanması amacıyla hazırlanıyordu.
📌 Biri hüzün ve matem diğeri ise coşku ve sevinci temsil eden bu gelenek, günümüzde kesintisiz bir şekilde 357 yıldır sadece İstanbul'da bulunan Kadîrîhane'de sürdürülüyor.