Arama
Osmanlı'da çarşılar
Müslümanlar ticaret hayatlarında "helal kazanç" mefhumunu esas alırlardı. Kalfalıktan ustalığa geçenlere söylenen cömert ol, yalan söyleme, harama bakma, sabırlı ol gibi tembihler Ahilik mayasıyla mayalanan Osmanlı ticaret ahlakının en güzel uyarılarıydı. Medeniyetimizin en güzel temsillerinden biri olan Osmanlı çarşıları paradan ziyade ahlaklı ticaretin öne çıktığı mekanlardı.
📌 Bizler için rahmet vesilesi olan Resul-i Ekrem'in (SAV) önderliğinde gelişen İslam medeniyeti ise ticari hususlarda dünyevi esasları merkeze almadı. Her türlü aşırılıktan uzak bir ticaret anlayışı benimsendi.
📌 Teşvik edilen ticaret, meşru ölçüler içerisinde, helal-haram dengesi gözetilerek yapıldığında bir ibadet olarak algılandı ve kazanılan maldan vermek büyük bir fazilet olarak anlatıldı.
📌 İslam toplumunun mekanları üç alandan meydana gelir. Bunlar: cami, medrese, imarethane benzeri yapılar, çarşılar ve özel yaşam biçimi olan mahalleler...
📌 Resulullah (SAV), hicretin ardından evvela mescit etti. Ardından Müslümanlar için ticaretin merkezi olacak bir çarşı inşa edilmesini istedi.
📌 Halkın ihtiyacını her daim kendisinden önce gören ve bu anlayışa paralel olarak bir esnaf ahlakı inşa eden Ahilik, Osmanlı çarşısının temelini oluştururdu.
📌 Osmanlı çarşısı emsallerine nazaran güvenin, ahlakın, kalitenin merkeziydi. Öyle ki bir dönemler Kapalıçarşı dünya ticaretine yön veren bir mevkideydi.
📌 Osmanlı'da ticaretin merkezi olan çarşılar; İslam ticaret hukuku ile çevrelenmiş, edep, adap ve erkan ile bezenmiş bir değerler manzumesinin yansımasıydı.
📌 "Orta sandığı" gibi esnafların birbirlerini desteklediği, zor durumda kalana yardımcı oldukları uygulamalar Osmanlı ticaret ahlakının temelini teşkil etmişti.
📌 Osmanlı çarşısı içinde Müslüman ve gayrimüslim esnafların arasında belli farklar mevcuttu. Müslümanlar daha çok günlük satış üzerine durarak kardan ziyade gönüller almayı hedef edinirlerdi.
📌 Bu hususlar özellikle Osmanlı'yı ziyarete gelen yabancılar üzerinde ciddi etkiler bırakmıştı. Theophile Deyrolle seyahatnamesinde Müslüman esnafı ticarette ciddi ve vakur, gayrimüslimleri ise müşteriyi zorla dükkanına çeken esnaflar olarak zikretmişti.