Arama
Osmanlı'da ilk seçim nasıl yapıldı?
Türkiye'de ilk seçim, Osmanlı zamanında 23 Aralık 1876 tarihinde Meşrutiyetin ilanıyla parlamenter sisteme geçiş ile gerçekleşti. Dolmabahçe Sarayı'nda II. Abdülhamit'in huzurunda gerçekleşen törenle açılan Mebusan Meclisi'ne milletvekilleri, yapılan genel seçimle göreve başladı. İşte Osmanlı'da ilk seçimin nasıl gerçekleştiğine dair bilmeniz gerekenler...
-Osmanlı uyruğundan olmayan ve yabancıların imtiyazı altında bulunan, Türkçe bilmeyen, 30 yaşını tamamlamayan, başka bir kimsenin hizmetinde bulunanlar, iflas ve haciz olayı ile karşılaşıp itibarı iade edilmemiş olanlar, kötü bir hal ile tanınanlar ve medeni haklardan yoksun bırakılmış olanların milletvekili olamayacağı,
-Dört yıl sonraki seçimlerde ise milletvekili olabilmek için Türkçe okumak ve mümkün oranda yazmanın gerekli olacağı,
-Genel seçimlerin dört yılda bir yapılacağı, milletvekillerinin görev süresinin dört yıl olacağı ve milletvekillerinin yeniden seçilebileceği,
-Genel seçimlere milletvekillerinin toplantı günü olan Kasım ayından en az dört gün önce başlanacağı,
-Milletvekillerinin hem seçildikleri bölge halkının hem de bütün Osmanlı tebaasının vekili olduğu,
-Seçmenlerin sadece kendi seçim çevrelerindeki milletvekillerini seçebilecekleri,
-Meclisin padişahın fermanı ile fes edilmesi durumunda en fazla altı ay içinde yeniden milletvekili seçimi işlemine başlanacağı,
-Milletvekillerinin vefatı, uzun süre meclis toplantılarına katılmaması, istifa veya tutukluluk gibi durumların yaşanması sürecinde sonraki meclis toplantısına kadar bir başkasının görevlendirileceği ve bu kişinin de görev süresinin gelecek seçime kadar olacağı,
-Milletvekillerine her bir seneki toplantı için hazineden 20 bin kuruş verileceği,
-Mebusan Meclisi başkanlığına milletvekillerinin oy çokluğu ile üç kişi, ikinci ve üçüncü başkanlıklara da yine üçer kişi olmak üzere toplam dokuz kişinin seçilerek bu kişilerin padişaha arz edileceği, bu kişilerden birinin başkanlığa ikisinin de başkan vekilliklerine görevlendirileceği,
-Meclis oturumlarındaki görüşmelerin açık olacağı fakat bakanların ya da milletvekillerinden 15 kişinin oturumun gizliliği yönünde teklif getirmesi ve yapılan oylamada da kabul edilmesi durumunda meclis görüşmelerinin gizli olacağı,
-Milletvekillerinin herhangi bir suç durumunda dokunulmazlığının çoğunluk oyu ile kaldırılabileceği ve ancak bu durumda yargılanabileceği veya tutuklanabileceği,
-Mebuslar meclisinin kanun tasarılarını ve bütçeyi görüşerek kararlaştırması gibi hükümler yer alırdı.
Kanun-i Esasi'de seçimlerin bir veya iki dereceli olmasıyla ilgili bir hüküm bulunmazken, Talimât-ı Muvakkate iki dereceli seçim sistemini benimsemiştir.