Arama
Osmanlı’da memur yetiştirmek için açılan okul: Mekteb-i Mülkiye
Mekteb-i Mülkiye, 1859 yılında Sultan Abdülmecid döneminde kuruldu. İdarede yaşanan aksaklıkların giderilmesi için çağdaş bir sistemin kurulması ve bu yeni sistemi yürütecek memurların yetiştirilmesi hedeflenmişti. Kapsamlı bir eğitim programına sahip olan Mekteb-i Mülkiye, en büyük gelişimini Sultan II. Abdülhamid döneminde yaşadı. Diğer yüksekokullar gibi Birinci Dünya Savaşı'ndan olumsuz etkilense de eğitimi devam etti; Cumhuriyet'in ardından ise Ankara'ya taşındı.
Kültür derslerinin yanı sıra öğrencilere yeni Osmanlı kanunları, Osmanlı Devleti'nin yabancı devletlerle yaptığı anlaşmalar ve devletler hukuku dersleri okutulacaktı. Ancak mektebin resmî açılışına dair Cerîde-i Havâdis'te çıkan yazıda bu derslere bazı ilâvelerin yapıldığı görülür.
Birinci sınıfta fıkıh, tarih, Tanzimat usul ve kanunları, coğrafya, istatistik, Türkçe kompozisyon, aritmetik, ticaret kanunları, muhasebe; ikinci sınıfta devletler hukuku, Osmanlı Devleti'nin diğer devletlerle yaptığı anlaşmalar, idare usulü, medenî siyaset, ceza hükümleri usulü, kavâid, muhâkemât usulü, ekonomi politik, kozmografya, fizik, jeoloji ve biyoloji, Türkçe kompozisyon ve tarih dersleri okutulacaktı. Programda yer alan bu derslerden bir kısmının eğitimine hemen geçilemedi.
Mektebin ders programı ihtiyaçlara göre giderek zenginleşti. Mektep için önceleri Dârülfünun binasından birkaç odanın hazırlanıp verilmesi düşünüldüyse de masraflı olacağından daha sonra bundan vazgeçilerek Ticarethâne-i Âmire binasında bir yer tahsis edildi.
Okul 20'si memurlardan, 30'u sınavla seçilen toplam 50 öğrenci ile 12 Şubat 1859 tarihinde törenle eğitime başladı.
Ticarethâne-i Âmire binasının yeterli gelmemesi üzerine okul, 1863'te Çemberlitaş'taki Nûri Efendi Konağı'na ve bu binanın 1865 Hocapaşa yangınında yanması üzerine Vefa'da Mısırlı Mehmed Ali Paşa'nın annesine ait konağın arkasındaki bir yapıya taşındı.
31 Ekim 1867'de eğitim süresi 4 yıla çıkarıldı ve programa kimya, resim, cebir, geometri, hukuka giriş, genel muhasebe dersleri kondu.
Abdülhamid, gerekli masrafları kendisinin karşılayacağını Sadrazam Midhat Paşa'ya bildirdi. Bunun üzerine Şûrâ-yı Devlet'in yaptığı çalışmalar neticesinde, idâdî ve yüksekokul olmak üzere iki kısımdan oluşan ve padişahın himayesinden dolayı Mekteb-i Mülkiyye-i Şâhâne adını alan okulda eğitim süresinin 5 yıla çıkarılmasına ve öğrencilerin 18-35 yaş grubu arasından seçilmesine karar verildi.
Öğrenci adaylarından sağlık raporu ile sabıka kaydı istenmesi ve öğrencilerin tek tip elbise giymeleri de karara bağlanmıştı.
Dönemin karışık ortamında öğrencilerin, istemedikleri bazı hocaların derslerine girmemesi yüzünden öğretim kadrosunda değişikliğe gidildi. Bu dönemde okulun niteliği de tartışmaya açıldı. Bir grup, mektebin kapatılarak yerine iki yıllık Ulûm-i Siyâsiyye Mektebi açılmasını, diğer bir grup ise okulun Dârülfünun'un bir şubesi haline getirilmesini istiyordu.
Tartışmalar neticesinde eğitim süresinin dört yıla çıkarılmasına, ikinci sınıfa kadar ortak dersler okutulduktan sonra üçüncü ve dördüncü sınıflarına idarî, siyasî ve malî üç şubeye ayrılmasına karar verildi. Ders programları da yeni düzene göre değiştirildi.