Arama
Osmanlı'da mübarek gün ve geceler nasıl kutlanırdı? Osmanlı'da kandil kutlamaları...
İslam'da Müslümanların, tövbe etmek için Allah'a yöneldikleri, oluşan manevi iklim vesilesiyle merhametin, kulluğun, yardımlaşmanın ve dayanışmanın ziyadesiyle arttığı bazı özel gün ve geceler vardır. Dini hayatımızda mübarek gün ve geceler diye bilinen bu değerli zamanlarda yapılacak ibadet, hayır ve hasenatın her zamankinden kat kat fazla sevap, rahmet ve berekete vesile olacağı çeşitli şekillerde müjdelenmiştir. Halk arasında "üç aylar" olarak bilinen Recep, Şaban ve Ramazan ayları içerisinde idrak ettiğimiz Regaip, Miraç, Berat ve Kadir Geceleri ile Efendimizin doğum günü olan Rebiülevvelin on ikinci gecesi bu özel zamanlardandır. Peki bu mübarek gün ve geceler, Osmanlı'da nasıl karşılanırdı? Sizler için, Osmanlı'da kandil kutlamalarına dair bilgileri derledik.
📌Kur'ân-ı Kerîm'e göre bir yıl içinde on iki ay bulunmakta olup, bu ayların başlaması ve bitişinin, Hz. Peygamber'in özellikle Ramazan ve Şevvâl hilâlleriyle ilgili uyarıları dikkate alındığında, yeni ayın görünmesi yani rü'yet-i hilâlle olması gerektiği anlaşılmaktadır. Osmanlı'da rü'yet-i hilâl dini öneminin yanında folklorik bir etkinlik idi. Ramazan ayının başlangıcı özel bir öneme sahip idi. Bu sebeple rü'yet-i hilâle hem devlet ileri gelenleri hem de halk, büyük önem vermişlerdir.
Bu mübarek gecelerde camilerde kandil yakılması âdetinin tam olarak ne zaman başladığı bilinmemekle birlikte II. Selim (1566-1574) döneminde camiler aydınlatılıp minarelerde kandiller yakılarak kutlandığı için bu mübarek gecelere kandil geceleri denildiği, yaygın olarak kabul edilmektedir.
📌Bu mübarek gecelerde sadece kandil yakılmayıp, top atıldığı da bilinir. Ramazan ayının iftar ve imsak vakitleri ile cülus günü ve diğer mübarek gecelerde, sur içinde ve dışında münasip yerlerden top atıldığı belirtilir. Kandil gecelerinde atılmak üzere çeşitli büyüklükteki havan toplarının Yıldız Sarayı civarındaki bahçelere gönderildiği ifade edilir.
Kandiller ayrıca, Cuma Selamlığı'nda olduğu gibi, halkın padişaha maruzatını sunmalarına da vesile olurdu. Diğer zamanlara nazaran kandil gecelerinde camilere gidenlerin sayısında önemli bir artış gözlenirdi. Böyle özel gün ve gecelerde uygunsuz davrananlar uyarılırdı. Mübarek gecelerde yenilmek üzere kandil çörekleri yapılır, bunların börekçi fırınlarında, kandil günlerine mahsus olarak kapıların önüne konularak, üzerine beyaz örtü serilmiş masalarda, beyaz önlük giymiş çıraklar tarafından satıldığı aktarılır.
📌Kandillerde yapılan başka bir gelenek de gelip geçenlere su dağıtmaktır. Evlerde su bulunmadığı zamanlarda, ikindi ile akşam arasında cadde ve anayolların kenarlarında musluklu, üzeri beyaz örtülü toprak küplerden, ayrı bir ibrikteki su ile yıkanmış bardaklarla gelip geçenlere su dağıtılırdı.
📌Her devirde olduğu gibi çocukların neşesi eski Ramazanlarda da kendisini gösteriyordu. Onlar da ümmetle birlikte Ramazan'a neşe içinde hazırlanırlardı. Minarelere mahya ipleri gerilmeye başladığını görür görmez bütün çocuklarda bir heyecan başlardı. Akşam namazı ile yatsı namazı arasında selatin camilerine dolarak oradan oraya koşarlar ve muhtelif oyunlar oynarlardı. Herkes bu oyunlara karşı samimi bir müsamahada bulunurdu.
📌Kadir Gecesi özel ibadet ve duaları, teşrifat ve merasimleri ile Osmanlı toplum hayatında zengin bir geleneğe sahipti. Ramazan ayında okunmaya başlayan hatimlerin Kadir Gecesinde veya öncesinde tamamlanıp, hatim duasının o gece yapılmasına dikkat edilirdi. Kadir Gecesi kutlamalarında Ayasofya Camii etrafında adeta özel bir folklor ve gelenek oluşmuştur. Fatih Sultan Mehmed zamanında başlayarak müzeye çevrilinceye kadar beş asra yakın bir süre Ayasofya Camii'nde düzenlenen Kadir Gecesi kutlamaları, İslam dünyasında hiçbir camiye nasip olmayan bir ihtişamla yapılagelmiştir.
📌Cami olduğu süre içinde Ayasofya, Ramazan aylarında bilhassa teravih namazında çok kalabalık bir cemaatin toplanmasına imkân verir ve padişahın da katıldığı Kadir geceleriyle bayram namazlarında muhteşem bir görünüş arz ederdi. Beş asra yakın bir süre Ayasofya Cami'nde düzenlenen Kadir gecesi kutlamaları, İslam dünyasında hiçbir camiye nasip olmayan bir ihtişamla yapıldı. Ayasofya'nın Kadir Gecesi bakımından önemli bir başka özelliği ise İstanbul'daki sefirlerden başlayarak pek çok yabancının buradaki kutlamaları caminin üst katında takip edebilmesine imkân verilmesiydi.
OSMANLI'DA KADİR GECESİ HAKKINDA BİLGİLERİ OKUMAK İÇİN TIKLAYIN