Arama
Osmanlı'da Ramazan geceleri
Tüm İslam aleminde büyük bir neşe içinde karşılanan mübarek Ramazan ayı, Müslüman toplumlarda muhtelif kültürler oluşmasına vesile olmuştu. Osmanlılar Şehr-i Ramazan'ın gündüzünü oruç ve ibadetlerle gecelerini ise teravihten sonra olmak kaydıyla kültürel faaliyetlerle geçirirlerdi. Tüm şehrin sahur vaktine kadar aydınlık dolduğu Ramazan geceleri, toplumsal bütünleşmenin sağlandığı önemli amillerdendi.
◾ Osmanlı'da Ramazan ayının gündüzleri oruç ve mukabele gibi dini vecibelerle geçerken geceleri farklı bir havaya sahiptir. Zamanla Şehr-i Ramazan Osmanlılar için gece faaliyet ve gezmelerinin yapıldığı bir zaman dilimi haline gelmiştir.
◾ Bilhassa İstanbul'da teravih namazından sonra başlayan Ramazan geceleri; Karagöz ve Hacivat Oyunu, Orta Oyunu, Meddah, Şehzadebaşı - Direklerarası, Ramazan Piyasası ve Ramazan kahveleri başta olmak üzere çeşitli etkinliklerle ihya edilirdi.
Karagöz ve Hacivat Oyunu
◾ "Hayal-i Zıll" (hayal gölgesi) adıyla da bilinen Karagöz ve Hacivat Oyunu, kültürümüzün en önemli ögelerinden birisidir. Çubukla oynatılan karakterlerin biribirinden güzel hikayeleri asırlarca milletimizin hafızasında yer etmiştir.
◾ Şeyh Küşteri tarafından sergilendikten sonra Anadolu sathında çokça sevilen oyun, fetihler yoluyla Avrupa'da da yayılarak geniş bir izleyici kitlesine kavuşur.
◾ Karagöz oynatıcıları on bir ayın sultanı Ramazan-ı Şerif'e özel her güne ayrı oyun hazırlardı. Ramazan ayı boyunca Memalik-i Osmaniye üzerinde Karagöz ve Hacivat'ın hikayeleri anlatılır.
Orta Oyunu
◾ Dekorun olmadığı, halk önünde çokça oyuncuyla icra edilen müzikli Türk tiyatrosu olarak bilinen Orta Oyunu, Ramazan gecelerinin vazgeçilmezlerinden birisidir.
◾ Sultan Abdulaziz döneminde halk arasında yaygınlaşan bu oyun; Kol Oyunu, Zuhuri Kolu, Meydan Oyunu, Meydan-ı Sühan, Zuhuri gibi farklı isimlerle de anılır.
Meddah
◾ Tek kişilik bir gösteri olan "meddah",Osmanlı'da önemli bir kültürel ögeydi. Bilhassa Ramazan aylarında daha da ilgiyle takip edilen meddahlık kahvehanelerde icra edilirdi.
◾ Ramazan aylarının gecelerinde halka açık kahveler ve eğlence yerlerinde icra edilen meddahlık gösterisi özellikle çocuklar için büyük bir şenliği ifade eder.
◾ Çok yönlü, entelektüel insanlar olan meddahlar; halkın sıkıntılarını, dönem şartlarını ve toplumsal meseleleri sahneden dile getirerek bir nevi insanların sesi olmuşlardır.
Şehzadebaşı - Direklerarası
◾ Şehzadebaşı, Direklerarası ve Vezneciler arası iken Direklerarası da Şehzadebaşı ve Vezneciler arasını ifade eder. Bu iki semt barındırdıkları selatin camiler sebebiyle bilhassa Ramazan aylarında halkın gözde muhitlerinden olmuşlardır.
◾ Normal vakitlerde yatsı namazından sonra uyuyan İstanbul, Şehr-i Ramazan boyunca sabah namazına kadar uyanık olurdu. İnsanlar gezmek, ibadet etmek gibi vesilelerle iftarın akabinde dışarıya çıkarlardı.
◾ Ramazan ayı boyunca Direklerarası ve Şehzadebaşı'nda bulunan kahvehaneler gündüzden itibaren hazırlıklarını yapar ve iftar sonrasını beklerlerdi.
◾ Özellikle Direklerarası Ramazan boyunca adeta bir karnaval alanına dönerdi. Burada meddah, tiyatro, kukla, hokkabaz ve palyaço gibi gösteriler gerçekleşirdi.