Arama
Osmanlı'da vakıf kültürünün öncüsü olan 6 sultan
Türk-İslam devletlerinde vakıf kültürü toplumun önemli unsurlarından biriydi. Osmanlı Devleti'nin vakıf müessesesinin en yaygın ve etkin olduğu dönemi olduğunu biliyor muydunuz? Sizler için, Osmanlı'da vakıf kuran ve hayır işlerinde yarışan altı hanım sultanın hayatlarını ve hayırgahlarını bir araya getirdik.
🔺 Hürrem Sultan, başta Haseki Külliyesi olmak üzere yaptırdığı bütün eserler için yüksek gelirli vakıflar bırakmıştır. Ayrıca Kanuni Sulan Süleyman, zevcesinin ölümünden sonra onun için Mekke ve Medine'de imaretler yaptırmıştır.
🔺 Edirne'ye su getirterek birçok çeşmeden akıtmış, Cisr-i Mustafa Paşa'da kervansaray, cami ve imaret inşasıyla buralar için gelir kaynakları vakfetmiştir.
🔺 Devletin idari gücünü uzun süre elinde tutan Kösem Sultan'ın gelirinin büyüklüğü de dikkat çekiyor. Kösem Sultan büyük gelirini cömertçe hayır işlerinde harcarken, hapishanelere giderek borçluların borçlarını ödediği biliniyor.
🔺 Ayrıca Mahpeyker Kösem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu tarihinin en güçlü kadın figürlerinden biridir. Padişah I. Ahmed'in nikahlı eşi, kadınlar saltanatındaki nüfuzlu hasekilerin sonuncusu, IV. Murad ve İbrahim'in annesiydi. Yaklaşık 30 yıl Valide Sultan olmuş, 20 yıl kadar da naip sıfatıyla Osmanlı Devleti'ni yönetmiştir.
🔺 Hizmetindeki kızların çeyizini hazırladığı bilinen Kösem Sultan'ın en önemli hayır eserlerinden biri Üsküdar Çinili Cami. Bu camiye ilave okul, çeşme, darülhadis, çifte hamam, Anadolu Kavağı Mescidi, Şehremini, Yenikapı ve Beşiktaş yaptırdığı çok sayıda çeşmesi bulunuyor.
🔺 Kösem Sultan'ın hacıların su ihtiyaçlarının karşılanması, Haremeyn'de fakirlere yardım edilmesi için vakıf tesis ettiği de biliniyor. İstanbul'da Büyük Valide Han da onun vakfiyeleri arasındadır.
🔺 2 Eylül 1651 tarihinde, Süleyman Ağa ve adamları Kösem Sultan'ı Harem'deki odaların birinde bulup öldürdüler. Kösem Sultan'ın cenazesi Eski Saray'a götürüldü, gerekli işlemler yapılarak Sultan Ahmed Camii hazîresindeki zevci I. Ahmed'in yanına defnedildi. Mahpeyker Kösem Sultan, hem birçok hadisenin müsebbibi olarak hem de saltanatın karşı karşıya kaldığı tüm badirelerin atlatılmasında pay sahibi olarak bir devre damgasını vurdu.
🔺 Osmanlı tarihinde Kösem Sultan'dan başka öldürülen valide sultan yoktur. Bu da onun, diğerleriyle kıyaslanmayacak kişiliği, Osmanlı sarayındaki yarım yüzyıla yakın otoritesi ile açıklanabilir. Osmanlı Devleti'nde pek çok padişahtan daha çok iktidar sürmüştür.
🔺 Kösem Sultan'ın sahip olduğu yüklü gelirini cömertçe dağıttığı bilinir. Hatta bizzat hapishanelere gider, borçluların borçlarını ödeyerek onları kurtarırdı. Onun "sâdât ulûfesi" adıyla tesis ettiği hayır işinden 200 fakir yararlanıyordu.
🔺 İnşa ettirdiği hayır eserlerinin başında 1640'ta tamamlanan Üsküdar'daki Çinili Cami gelir. Bu camiye ilâve olarak mektep, çeşme, dârülhadis, çifte hamam, 1623'te tamamlanan Anadolukavağı Mescidi, Çinili Cami civarında çeşme, Şehremini'nde çeşme, Yenikapı'da çeşme, 1645'te tamamlanan Beşiktaş'ta çeşme, sûfiye ricâlinden Abdülmecid Şeyhî Efendi'nin Eyüp'teki türbesi hayratı bulunur.