Arama
Osmanlı’dan gelen bir Ramazan geleneği: İftar topu
Rahmet ve mağfiret vesilesi olarak görülen Ramazan ayı Osmanlı İmparatorluğu'nda büyük bir hürmetle karşılanırdı. Bakara suresi 185. ayet-i kerime ve Efendimizin Ramazan-ı Şerif hakkındaki hadisleri bu hürmetin temel sebepleridir. Şuan dünyanın pek çok yerinde devam edegelen Ramazan adetleri, Osmanlı zamanında zamanla geleneğe dönüşür. Peki, 1800'lerden beri bir gelenek olarak günümüze kadar gelen iftar topu geleneği nasıl başladı?
İlk iftar topu nerede atıldı?
🔹 ll. Mahmut zamanında başlayan iftar topu geleneği, Anadolu Hisarı'ndan yapılan top atışıyla başlar.
🔹 İlk topun Anadolu Hisarı'ndan atılmasından sonra Rumeli Hisarı'nda da iftar topu atışları başlar. Zamanla yayılan iftar topu geleneği ile Yedikule surlarında da iftar topu atılmaya başlanır.
İftar topu atışında kullanılan top çeşitleri
🔹 Osmanlı topları, yıkılamayan surları yıkan, yenilmez denilen kaleleri yerle bir eden ileri teknolojiye sahiptir. Çok çeşitli sınıfları olan topların iftar topu olarak kullanılan cinsi, genellikle hafif toplar olur.
🔹 Kullanıldığı şehirden şehre, ülkeden ülkeye değişiklik gösterse de iftar topları genellikle dağ topu, balyemez topu, cebel topları, sahra topları ve kamış toplarından müteşekildir.
Bir kutlama unsuru olarak top atışı
🔹 ll. Mahmut'un kandilde top attırmasıyla başlayan aslında bir müjde habercisi haline gelen top atışı geleneği, sadece Ramazan ayında iftarı haber vermek amaçlı bir gelenek olarak kalmaz, bir merasim öğesine dönüşür.
🔹 Öyle ki şehzadelerin doğumu da 5 gün süren top atışları ile halka müjdelenir.
🔹 Cumhuriyet dönemine geldiğimizde ise 1933'te kutlamalarda 101 pare top atışı yapılır.
Anadolu'nun devlet ve ilim adamı yetiştiren şehzade şehirleri
Top atışında meydana gelen elim hadiseler
🔹 İftar topu bir gelenek haline gelerek Osmanlı'nın neredeyse her yerine yayılır. Ne yazık ki bir savaş aleti olan top silahını kullanmaya ehil olmayan kimselerin iftar vaktinde görevlendirilmesi üzerine bazı elim hadiseler de meydana gelir.
🔹 Kaynaklarda belirtildiğine göre Osmanlı Devleti, bu hadiselerde yaralanan kazazedelere ve vefat eden kimselere veya ailelerine ömür boyu maaş bağlar.
Top atışının kurallı hale getirilmesi
🔹 Hazin neticelerle sonuçlanan bazı iftar topu atışlarından dolayı Osmanlı Devleti, tehlikelerin önüne geçmek amacıyla top atışına dair belli bir takım kurallar ve kaideler getirir.
🔹 Başbakanlık Devlet Arşivleri'ndeki Hicri 1330 tarihli belgeden öğrendiğimize göre top atışlarına:
- Muhtelif kazalardan sakınmak için top ilmini bilmeyen kimselerin top atmaması,
- Tam materyal ve ekipmana sahip olmayan kalelerde top atılması mahzurlu ve tehlikeli olduğu,
- Yeterli ekipman ve ehil kimsenin olmadığı yerlerde top atışı yerine tüfek atılması veya havai fişek kullanılması kaideleri getirilir.