Arama
Osmanlı'nın basılı ilk atlası: Atlas-ı Cedid
Cedid Atlas (veya Atlas-ı Cedid) sadece Osmanlı'da değil, tüm âlem-i İslam'da yayınlanan ilk atlastır, 1803 yılında Osmanlı İmparatorluğunun o zamanki başkenti İstanbul'da basılarak yayınlandı. Türkiye ve İslam ülkeleri haricindeki bazı kaynaklar bu atlası New Great Atlas (Büyük Yeni Atlas) olarak isimlendirdi.
Cedid Atlas, Osmanlı İmparatorluğu'nda yürürlüğe konan Nizam-ı Cedid ("Yeni Düzen") hareketlerinin bir parçası olarak basılıp yayınlandı. Ebadı (36 cm x 53 cm) olan bu atlastan matbaada sadece 50 nüsha basılmıştır. Basılan nüshalardan birisi Osmanlı padişahı III. Selim takdim olunmuştur; birkaç nüsha İmparatorluğun mühim şahsiyetlerine ayrılmış, bazı nüshalar Mühendishane kütüphanesine gönderilmiş ve diğer nüshalar da satışa sunulmak üzere ayrılmıştır. Ancak, 15-18 Kasım 1808 tarihindeki Alemdar Vakası esnasında İstanbul'da isyan eden yeniçerilerin nümayiş ve saldırıları esnasında Mühendishane matbaası ambarında bir yangın çıkmış ve satışa sunulmak üzere bekleyen nüshalardan bilinemeyen bir miktarı yanıp yok olmuştur.
Muhtelif incelemelere göre ve atlaslardan yırtılıp çıkarılarak dünya çapında satılan ya da satışa sunulan tek haritaların miktarı da göz önüne alınarak, tüm dünyada kamu veya özel şahıslara ait kütüphanelerde en fazla 20 tam ve eksiksiz nüsha kaldığı tahmin edilmekteyse de, pek çok kaynak dünyada halen en fazla 10 adet tam ve eksiksiz nüsha kaldığını belirtir. Buna göre, tarihi değer taşıyan basılı atlaslar arasında Cedid Atlas en nadir olanlarından birisidir.
Tek renkli (mavi-siyah) ve (53 cm x 72 cm) ebadındaki gökyüzü ve burçlar haritasına ilave olarak, atlasta 24 adet elle renklendirilmiş harita bulunur; bunların bazıları (53 cm x 72 cm) ebadından daha büyüktür. Atlasta yer alış sıralarına göre bu haritalar şunlardır:
