Arama
Osmanlı’nın casusluk faaliyetleri
Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren uyguladığı casusluk faaliyetleri, savaşların kazanılmasında, fethedilen yerlerin elde tutulmasında ve düşmana karşı izlenecek stratejilerin belirlenmesinde oldukça etkiliydi. Osman Gazi, bu sayede toprak fethetmiş, Fatih Sultan Mehmet ve Sultan II. Abdülhamid kendilerine yönelik suikast planlarını casusları aracılığıyla öğrenmiş, Timur'a esir düşen Yıldırım Bayezid casusların faaliyetleri sayesinde düşman çadırından kaçırılmıştı. Peki, Osmanlı casusluk faaliyetlerini nasıl yürütüyordu?
Osmanlı casusluk tarihinde belki de en heyecan verici dönem Cem Sultan ve II. Bayezid arasında yanan olaylardır. II. Bayezid, kendisiyle taht mücadelesine giren Cem Sultan'ın en yakınında güçlü bir casus ağı kurmuştu.
Cem Sultan'ın Nice'te kaldığı konağın sahibi Gaspar Grimaldo dahi II. Bayezid ile Cem Sultan hakkında mektuplaşıyordu.
Aynı zamanda Cem Sultan da kendi istihbarat ağını oluşturmaya çalışıyordu. Yanında bulunan 40 kişilik ekibin içinde "Cem Şairleri" olarak bilinen şair ekibi de vardı ve bu ekip siyasi casusluk işlerini yürütüyordu. II. Bayezid'in kendisine yönelik suikast planları nedeniyle Cem Sultan da tedbirleri sıkılaştırıyordu.
Öyle ki, II. Bayezid Cem Sultan'a bir elçi göndermiş, kabul salonuna alınmadan evvel bir bezle üzerindeki kıyafetler silinmiş ve zehirli olup olmadığı anlaşılması amacıyla elçiye öptürülmüştü. Getirdiği mektup da elçiye yalatılmış ve güvenli olduğu anlaşıldıktan sonra ancak okunabilmişti.
Osmanlı Devleti'nin Avrupa'da büyük rol oynamış ünlü şahsiyetlerden istihbarat aldığına dair iddialar da ortaya atılmıştır. Bunlardan biri Martin Luther'dir. Kanuni'nin Luther'i Avrupa içerisindeki din birliği bölmek ve meşgul etmek gibi amaçlarla desteklediği, mektuplaştıkları kaydedilir.
Bir başka iddia ise Leonardo da Vinci'nin Osmanlı casusu olduğu yönündedir. Bu iddia Salai'nin Kuşkuları adlı kitapta yer almış, kitap İtalya'da yasaklanmıştır.
Osmanlı'nın elçileri uzun seyahatler yapıyor, güzergâhlarındaki kale ve şehirlerle ilgili "Sefaretname" adı verilen rapor oluşturuyorlardı.
Bu tür bilgilerin bulunduğu eserlerin iki önemli müellifi, askeri hususlara seyahatnamesinde yer veren Kâtip Çelebi ve Avrupa şehirleri, orada yaşanan hadiselere dair bilgi veren Evliya Çelebi'dir. Bu sefaretnamelerde, Osmanlı'nın yürüttüğü casusluk faaliyetlerine karşılık Batılı devletlerin de benzer tedbirler aldığı belirtiliyordu.
Osmanlı arşivlerinde yer alan bir başka belgeye göre ise Büyük Damat Mahmud Paşa başkanlığında bir komita kurulmuş, komitacılar bir tabanca ve bir Hristiyan tetikçi ile Kurban Bayramı alayında Sultan II. Abdülhamid'e suikast düzenlemeyi planlamışlardı.
Plan başarılı olursa Reşad Efendi'yi tahta çıkaracaklardı ancak planın başarılı olabilmesi için Yusuf İzzeddin Efendi'yi tahta geçirmeyi hedeflediklerini söylemişlerdi.