Arama
Osmanlı'nın Endülüs'ün sürgün Müslümanlarına yardımı
Endülüs, başlangıcı muhteşem fakat sonu hazin olan bir medeniyetti. Buradaki Müslümanların İspanya Krallığına yenilmesinden sonra, büyük bir zulme uğrayıp yurtlarından kovuldular. Engizisyon mahkemelerinde yargılanıp, asimilasyona maruz kaldılar. Osmanlı Devleti ise binlerce yıldır yaşadıkları topraklardan sürgün edilen Endülüslü Müslümanların güvenli bir şekilde İslam topraklarına ulaşmalarını sağlamak için önemli girişimlerde bulundu. Peki, Endülüslü Müslümanların Sultan II. Bayezid'e gönderdiği mektupta ne yazıyordu? Osmanlı, Moriskolara nasıl yardımda bulundu?
🔸1492 yılında Endülüs Devleti'nin İspanya Krallığı'na yenilmesinin ardından, Müslümanlar İspanyollar tarafından etnik temizliğe maruz kaldı. Burada doğup büyüyen Müslümanlar, büyük bir zulme uğrayarak yerlerinden yurtlarından kovuldu. Büyük çoğunluğu da dinlerini değiştirmeye zorlandı.
🔸1502 yılında Kraliçe İzabella'nın çıkardığı ferman ile Gırnata civarındaki Müslümanlar, ya Hristiyanlığa girmek ya da bölgeyi terk etmek zorunda bırakıldı. Fakat kraliçenin aldığı önlemler bölgeyi terk etmeye mani oluyordu. Fermanla buradaki Müslümanların Hristiyan gibi davranacakları fakat gizlice Müslümanlıklarını devam ettirmeye gayret edecekleri yeni ve zorlu bir dönem başlamış oldu. Bu Müslümanlar için genellikle Moriscos (Moriskolar) ismi kullanılmaya başlandı.
🔸1502'de çıkarılan fermandan sonra Müslümanlar, baskılardan kurtulabilmek için dinlerini gizliden yaşamak zorunda kaldı. İbadetlerini gizlilik içerisinde eda ederek İslam'a bağlılıklarını devam ettirdiler.
🔸İspanya'daki Hristiyan idareciler, durumun farkına vararak Müslümanlara topyekûn bir asimilasyon politikası uyguladılar. 1526 yılında çıkarılan yeni bir fermanla bir dizi yasak getirildi. Bunlardan bazıları şöyleydi:
Muhtelif bölgelerde yaşayan Morisko cemaatleri, birbiriyle irtibat kurmayacaklar
Bulundukları bölgelerden ancak idarecilerin izniyle ayrılabilecekler
Etlerin İslami usullere göre kesilmesine mani olmak için kasaplık yapmalarına izin verilmeyecek
Mescitler kapatılacak
Arap isimleri ve unvanları kullanılmayacak
Çocuklar sünnet ettirilmeyecek
Kilise çanları çalarken veya rahipler sokaklardan geçerken saygı ifadesi olarak sarıklar çıkarılacak ve diz üstü çökülecek
Kadınlar, İslami kıyafetlerini terk edecekler
Hamamlar kapatılacak
🔸İspanya'daki Hristiyan idarecilerin getirdikleri yeni yasaklar ise şöyleydi:
Moriskoların yaşadığı her merkeze en az in iki Hristiyan ailesi yerleştirilecek ve bu aileler Moriskoları kontrol edebilmek için istedikleri zaman onların evlerine girebilecekler
Moriskoların on bir yaşından küçük çocukları alınarak muhtelif bölgelerdeki kilise okullarına yerleştirilecek
Üç sene içerisinde herkes İspanyolcayı öğrenecek, Arapça kesinlikle konuşulmayacak
Kadınlar peçelerini ve çarşaflarını atacaklar, kıyafetler tamamen Hristiyan İspanyollarınkine uydurulacak
Evlerde Arapça kitaplar bulundurulmayacak
🔸Bu kararlara uyulup uyulmadığını kontrol etmek ve ihlallere karşı cezaî müeyyideleri uygulamak amacıyla başta Gırnata ve Belensiye olmak üzere Moriskoların topluca bulundukları yerlerde Ortaçağ'ın en karanlık uygulaması olan engizisyon mahkemeleri kuruldu.
🔸Bir Morisko'nun Ramazan ayında gündüz vakti kendisine sunulan yemeği yahut herhangi bir günde domuz etini yememesi, cuma günü temizlik yapması veya evini kilitlemesi, çocuklarına Müslüman kültürüne ait isim vermesi, Arapça konuşması, ağzından "Allah", "Muhammed" lafızlarından birinin çıkması ve yatak odasında haç bulundurmaması gibi sebepler engizisyon mahkemesine sevki için yeterliydi.
🔸Fermanın ardından engizisyon mahkemelerinin ve mahallî yöneticilerin baskıları daha da arttı; özellikle Gırnata'da Moriskoların mülkleri ellerinden alındı.
🔸Bunun üzerine, II. Felipe'nin Almanya'da Protestanlar ve Hollanda'da Calvinistler tarafından çıkarılan isyanlarla meşgul olmasını da fırsat bilen Gırnata Moriskoları, vaftiz ismi Hernando de Cordova de Valor olan Muhammed b. Ümeyye'nin (Aben-Humeya) önderliğinde 1568'de ayaklandılar.