Arama
Osmanlı'nın ihtişamlı saltanat geleneği: Kılıç alayı
Osmanlı'nın saltanat geleneği kılıç töreni, tarihi kaynaklarda "taklid-i seyf, takallüd-i şemşir" olarak da geçerdi. Bu adetin kesin tarihi belli olmasa da Peygamber Efendimizin savaşlarda kılıç kuşandığı bilinirdi. Kılıç alayı, Osmanlı'nın en ihtişamlı saltanat geleneğiydi. Yeni hükümdarın halk içine ilk çıkışı, kılıç kuşanma münasebetiyle tertiplenen alayla olurdu. Avrupa'daki taç giyme töreni, Osmanlı'daki kılıç kuşanmaya denk gelirdi. İstanbul'un fethinden sonra kılıç kuşanma merasimi, Peygamberimizin mihmandarı Eyüp Sultan'ın türbesinde icra edilirdi. Peki, kılıç merasimi nasıl icra edilirdi? Padişahlara kim kılıç kuşatırdı?
İstanbul'un fethinden sonra kılıç kuşanma merasimi, Eyyüp Sultan'da semte adını veren Peygamberimizin mihmandarı Hâlid bin Zeyd Ebû Eyyüb el-Ensârî'nin türbesinde icra edilirdi.
Eyyüp Sultan, Muaviye döneminde katıldığı İstanbul muhasarasında vefat etti ve zamanda kabri kayboldu. İstanbul'un fethi sırasında Akşemseddin tarafından kabrinin bulunması üzerine Fatih Sultan Mehmet üzerine türbe ve yanına da cami yaptırdı.
Kılıç alayının hareketi sırasında "buçukçu" denilen görevlilerin yeni padişah adına kesilmiş çil akçeleri etrafa saçmaları tören gereğindendi.
Alayla yola çıkan sultan, ilk olarak yemek için, hazırlıklarını akşamdan tamamlayan bir konağa götürülürdü. Biraz dinlenip yemeğini yedikten sonra padişah atına biner ve devlet erkânın refakatiyle türbeye gelirdi. Şeyhülislam dua okuduktan sonra padişah iki rekat namaz kılardı. Namazdan sonra kendisine kılıcı hürmetle öperdi. Ardından vazifelendirilen kişi beline kılıcı kuşatırdı. Merasim sonunda kurbanlar kesilir, fakir fukaraya sadakalar dağıtılırdı.
Padişahlar, Peygamberimizin, Hazreti Ömer'in, Halid bin Velid'in, Osman Gazi'nin, Yavuz Sultan Selim'in kılıçlarını kuşanırlardı. IV. Murad, Peygamberimizin ve Yavuz Sultan Selim'in kılıçlarını kuşanmıştı.
Kılıç kuşatma görevi her zaman aynı makamda olmadı. Bazı dönemlerde Peygamberimizin soyundan gelenlerin temsilcisi olan nakşibüleşraf, şeyhülislam veya Mevlânâ soyundan gelen çelebi efendinin kılıç kuşatabilirdi.
Yıldırım Bayezid ve II. Murad'a Bursa'da Emir Sultan kılıç kuşatmıştı. 16. yüzyılın sonlarından itibaren Eyüp'te kılıç alayları yapılmaya başlandı. Edirne'de tahta çıkan II. Mustafa ve II. Ahmed ise Eski Camii'de kılıç kuşandı. Cülûsun on beşinci günü yeni padişahın Mukaddes Emanetler Dairesi'ne gitmesi ve kayıt defterlerini gözden geçirmesi de âdetti.
Sultan I. Ahmed'e şeyhülislam Ebü'l-Meyâmin Mustafa Efendi, Sultan I. Mustafa, II. Osman, IV. Mehmed, II. Süleyman, III. Selim, I. Abdülhamid, Sultan Abdülaziz ve II. Abdülhamid'e şeyhülislâm; Sultan II. Ahmed, III. Osman, I. Mahmud, IV. Mustafa ve II. Mahmud'a nakibüleşraf; Sultan III. Mustafa ile I. Abdülhamid'e her ikisi kılıç kuşatırken; Sultan III. Ahmed'e nakibüleşraf, silahtar ve yeniçeri ağası beraberce kılıç kuşatttı. Sultan IV. Murad'a hocası Üsküdarlı şeyh Aziz Mahmud Hüdâî kılıç kuşattı.