Arama
Osmanlı'nın sosyal yaşamına ışık tutan çarşı ressamları
Osmanlı tasvir sanatlarında önemli bir grubu simgeleyen çarşı ressamları, bilhassa Batılı seyyahların ısmarladığı konularda resimler yapan profesyonel halk sanatçılarıydı. 17. yüzyılda yaygınlaşan çarşı ressamlarının tasvirlerinde imparatorluk topraklarından her kesim insana rastlamak mümkündü. Peki, çarşı ressamları hangi tarz figürler ortaya koyuyordu? Bu ressamların tuvaline yansıyan Osmanlı toplumundaki en tuhaf tipler kimlerdi? İşte Osmanlı'daki çarşı ressamları hakkında ilginç bilgiler…
📌Osmanlı insanının elinden çıkan bu resimler Avrupalıların çok ilgisini çekiyordu. Nitekim doğu yaşamına ait her şey onlar için bir "gizem"di.
📌Üstelik sanatın merkezine görselliği koyan Avrupa için, görsellikten kısmen uzak olan Osmanlı resmi oldukça önemli bir kaynaktı.
📌Çarşı ressamlarının kaynağı Osmanlı'nın gündelik yaşantısıydı. Sarayın ısmarladığı resimler olmadığı için hükümdarlara ve saray çevresine odaklanmıyordu. Aşçısından hamalına, ekmekçisinden karakullukçusuna kadar toplumun her kesiminden insana rastlamak mümkündü.
📌Osmanlı ülkesindeki çarşı ressamları tarafından çizilen bu eserlerin neredeyse hepsi Türkiye'de bulunmuyor. Bu albümlerin varlığına yabancı seyyahların arşivlerinden veya Avrupa'daki müzelerden şahit olunmaktadır.
📌Osmanlı'nın gündelik hayatından izler taşıyan bu albümlerde, sünnet, cenaze, okula başlama, çeyiz serme gibi sahneler de çarşı ressamları tarafından sıkça resmedildi.
📌Cirit, okçuluk, güreş gibi Türk sporları, dönemin meslek grupları, İstanbul'un çeşitli yerlerini ve binalarını gösteren resimler yanında çeşitli cezaların da resmedilmiş olması son derece ilginç ve dönemin günlük yaşamını anlayabilme açısından oldukça önemlidir.
📌Albümlerde dikkat çeken bir "İstanbullu" profili vardı. Özellikle genç İstanbullu erkeklerin çizimleri belli bir zümreyi yansıtıyordu.Tasvirlerdeki figürün en dikkat çekici fiziksel özellikleri kuşkusuz henüz sakalsız, yani genç, olmasıydı.
📌Omzuna bağladığı kaftanının püskülünü bir eliyle sallaması ise, tasvirdeki kişinin neşeli ve biraz da "umursamaz" ve "hercai" kişiliğinin bir tezahürüydü. Tasvirdeki bu figür, Tifli ve İstanbul Hikayeleri'nde yer alan genç şehir erkeklerinin resmedilmiş hali gibidir. Tanzimat döneminde baba "parası yiyen züppe" tiplerinin daha erken dönemlerden itibaren toplumda yer edindiğinin açık bir göstergesidir.