Arama
Osmanlı’nın ünlü denizcileri
Türkiye'nin mavi sularda yeniden yükselişine ilham kaynağı olan, Osmanlı Devleti'nde ilk "Derya Beyi" olarak anılan, Akdeniz'deki birçok devlete karşı büyük üstünlük kurmamamızı sağlayan denizcilerimizin kimler olduğunu biliyor musunuz? Osmanlı'nın bir kara devleti mahiyetinde görülmesi, donanması ile stratejik faaliyetlere girmediği anlamına gelmez. Nitekim Osmanlı, başarıdan başarıya koştuğu dönemlerde çok güçlü bir deniz gücüne sahip olmuştur. İşte tarihe adını altın harflerle yazdıran Osmanlı'nın ünlü denizcileri...
➡Genç yaşta reisliğe özenerek bir tekne ile deniz ticaretine başlayan Oruç Reis, abisi Barbaros Hayreddin ile Cezayir'i Osmanlı topraklarına kattı.
➡Tunus'u da fethederek Osmanlı Devleti'ne Kuzey Afrika eyaletlerini kazandıran Oruç ve Barbaros Hayreddin kardeşler Cezayir'de çeşitli hayır eserleri de yaptırdılar.
📌1515 yılında Cezayir şehri halkı kendilerini İspanyollardan kurtarması için Oruç Reise başvurmuş, Oruç Reis de Cezayirlilerin bu çağrısını kabul etmiştir. Kısa zamanda şehre hakim olmuş, Cezayir'de yönetimi düzenlemek için kardeşiyle iş bölümü yapmıştır.
📌Cezayir'in Doğu kısmının yönetimini Hızır Reis, batı kısmındakini de Oruç Reis üstüne almıştır. 1518 yılı Barbaros kardeşler için felaket yılı olmuştur. İspanyol gemilerinin Cezayir'i Oruç Reisten geri almak üzere yapılan savaşta önce kardeşi İshak İspanyollar tarafından öldürülmüş, daha sonra ise Oruç Reis yine İspanyollar ile yapılan bir savaşta hayatını kaybetmiştir.
➡Murat Reis Preveze Deniz Savaşı'na, Turgut Reis komutasındaki filoda Reis olarak katılmıştır.
➡Savaşta gösterdiği başarı ününü arttırmıştır. Bu tarihten sonra Turgut Reisin yanından ayrılmamıştır.
➡Onunla deniz savaşlarına katılmaya devam etmiştir.
📌Basra Körfezini geçerek Hürmüz Boğazından Aden Körfezine çıkmış, Umman Kıyısında seyretmeye başlamıştır. Burada 25 gemiden oluşan Portekiz Donanmasıyla karşılaşmıştır. Yapılan savaşta her iki taraf da kesin bir sonuç alamamıştır. Birkaç Portekiz gemisi batırılırken, Murat Reis iki gemisini kaybetmiştir. Savaştan ümidini kesen Portekizliler Hindistan'a doğru çekilmişlerdir.
📌Savaş gücü kırılan Murat Reis bunları takip edemediğinden hasara uğrayan gemilerle Kızıldeniz'i geçmenin güçlüğünü anlayarak Basra'ya geri dönmüştür. Osmanlı Hükümetince başarısızlık olarak değerlendirdiği bu olaydan sonra, Süveyş Kaptanlığı Murat Reisten alınarak Seydi Ali Reis'e verilmiştir.
📌Son olarak Kıbrıs'ın Baf Limanı önünde Maltalılarla savaşmıştır. "Kara Cehennem Cengi" adı verilen bu savaşta Murat Reis şehit düşmüş ve Rodos'a gömülmüştür.
➡Hüseyin Paşa, gençliğinde katıldığı, Venediklilerle yapılan bir savaşta birçok yerinden çok ağır şekilde yaralanıp öldüğü sanılırken iyileşmesi üzerine, Venediklilerin "Yarı Ölü" anlamında kullandıkları "Mezzomorto" kelimesinden bozma "Mezamorta" (ya da Mezemorta, Mezamorto) kelimesiyle anılır.
📌7-8 Şubat 1695 tarihinde, 60'tan fazla gemiden oluşan Venedik Donanmasını bozguna uğratıp bir çok gemilerini batırarak 9 Şubat 1695'te büyük bir zafer kazanmıştır.
📌1696'dan 1701 yılına kadar Kaptan-ı Derya olarak görev yapan Hüseyin Paşa, emrindeki donanmanın eksikliklerini bildiği için yeni düzenlemelere girişmiş ve yeni bir Bahriye Teşkilât Kanunu hazırlamıştır.
➡Ali Macar Reis 16'ncı yüzyılda yaşamış ünlü bir Türk denizcisidir. Daha çok yapmış olduğu haritalar ve denizcilik konusundaki çalışmaları ile tanınmaktadır.
➡Ali Macar Reis, hazırlamış olduğu eserlerini 1566 yılında tahta çıkan Sultan II.Selim'e sunmuştur. İnebahtı Deniz Savaşı'na da katılan Ali Macar Reis, bu savaşta Türk Donanmasının merkez bölgesinde bulunan gemilerin birinde kaptan olarak görev yapmıştır.
📌Ali Macar Reis'in dünyaca ünlü Atlası, yedi haritadan oluşmaktadır. Bunlar: "Karadeniz", "Doğu Akdeniz ve Ege", "İtalya", "Batı Karadeniz ve İber Yarımadası", "İngiliz Adaları ve Avrupa'nın Atlantik kıyıları", "Ege Denizi, Batı Anadolu, Yunanistan" ve "Dünya" haritalarıdır. Atlas, dönemine ait kahverengi bir cilde sahiptir.
📌Ön ve arka kapakların ortasında, Osmanlı cilt sanatının süsleme öğesi şemse bulunmaktadır. Kapakların kenarı ayrıca altın yaldız ve cetvel ile çevrelenmiştir. Ön cilt kapağının iç yüzündeki ebrunun üst kenarında, "Bu harita Ali Macar'ındır, gaflet olunmaya" notu yer almaktadır
📌18 sayfadan oluşan atlasta, deri parşömen üzerine çizilen haritalar yedi çift sayfa üzerinde 31x43 cm'lik alanı kaplamaktadır. Atlasta yer alan ilk altı harita, 16'ncı yüzyıl Osmanlı deniz haritalarının tipik örneğidir. Sonuncusu bir dünya haritasıdır.
➡Coğrafya alanında 16'ncı yüzyılda eserler vermiş Osmanlı denizcilerinden birisi de Seydi Ali Reis'tir.
➡Çok yönlü kişiliği Osmanlı toplumunun en tanınmış simalarından birisi olmasını sağlamıştır.
➡Preveze Deniz Savaşı'nda Osmanlı donanmasının sol kanadına komuta etmiştir. Daha sonra Sinan Paşa ile seferlere çıkmış ve Filo Komutanlığı yapmıştır.
➡Onun ne denli önemli bir deniz bilimcisi olduğunu Katip Çelebi açık ve net bir şekilde dile getirir: "Seydi Ali Reisten sonra tersane ocağına onunla mukayese edilecek bir başkası gelmemiştir."
➡Hint Kaptanlığına 02 Aralık 1553'te atanmış ve Basra'da bulunan Hint Denizleri Filosunu Mısır'a getirmekle görevlendirilmiştir. Bu görev, coğrafya ve kartografya alanında eşsiz eserler vermesini de sağlamıştır.
📌Seydi Ali Reis, Muhit'i yazarken daha önce kaleme alınmış eserler ile bu sularda önceden seyir yapmış denizcilerden yararlandığı gibi, kitaba kendi bilgi ve deneyimlerini de eklemiştir.
📌Muhit (Okyanus), Batı dünyasında ilgi görmüş ve bazı bölümleri çeşitli dillere çevrilmiştir. Katip Çelebi, ünlü eseri Cihannüma'yı yazarken Cava, Sumatra, Seylan ve diğer adalara ait bilgileri Muhit'ten aktarmıştır.
📌Seydi Ali Reis, 1557 yılında kaleme aldığı "Mirat'ül Memalik (Ülkelerin Aynası)" adlı eserinde, Basra'dan İstanbul'a kadar üç yıl yedi ay süren maceralı yolculuğunu kaleme almıştır. Ayrıca, bu eserinde öz geçmişi ile ilgili bilgiler de yer almaktadır.
📌Seydi Ali Reisin, "Muhit ve Mirat'ül Memalik"ten başka iki kitabı daha bulunmaktadır. Astronomiye ait bilgiler içeren bu kitaplardan ilki, Ali Kuşçu'nun "Fethiye" adlı eserinin ilavelerle çevirisi olan "Hulasatü'l Hey'e (Astronominin Özeti)" dir.
📌Diğer eseri olan "Mir'at-ı Kainat (Kainatın Aynası)"da yıldızlar ve güneşin yüksekliğinin ölçülmesi, zaman ölçümü, kıblenin belirlenmesi konularında bilgiler verilmektedir.
📌Seydi Ali Reis 1562 yılında İstanbul'da vefat etmiştir.
Kaynaklar: Anadolu Ajansı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı