Arama
Padişahın denetimi: Tebdil-i kıyafet
Bir devleti ayakta tutan en önemli özelliği, adaletidir. Devlet yöneticileri bunu sağlamak için çeşitli yöntemlere başvurmuşlardır. İçlerinden en ilgi çekici olanı, tebdil-i kıyafettir. Yönetici, kılık kıyafetini değiştirerek gizlice halkın arasında dolaşır. Böylelikle sorunları birinci ağızdan dinleyip çözüm bulmaya çalışır. Sizler için tarihteki tebdil-i kıyafet uygulamalarını ve yaşanan ilginç olayları derledik.
🔷 Osmanlı Devleti'nde tebdil-i kıyafet uygulamalarına 16. yüzyılda rastlanır. I. Selim'in padişah kıyafetini değiştirerek gezilere ve ava çıktığı bilinir.
🔷 Kanuni Sultan Süleyman'ın, sipahi kıyafeti giyerek tebdile çıktığı, halkını gözettiği de kaynaklarda geçer.
🔷 17. yüzyılda getirilen kafes sisteminde yetişen şehzadelerin tebdil-i kıyafet ile halkı tanımaya çok hevesli oldukları görülür.
🔷II. Ahmed Mevlevi şeyhi kıyafetiyle, II. Osman bostancı kıyafetiyle tebdil-i kıyafete çıkmıştır.
🔸 8 yıla 80 yıl sığdıran Yavuz Sultan Selim'in muharebeleri 🔸
🔷 "Bağdat fatihi" olarak bilinen IV. Murad da tebdil-i kıyafetle sık sık halk arasına karışır. Bu denetimlerde yanına veziriazamını ve musahibini de alır.
🔷Kaynaklarda geçen bilgiye göre sultan Maltepe'de tebdil gezdiği sırada, sefer hazırlıklarını da denetler. Çalışmalarını yetersiz bulmasından dolayı da Cigalazade Mahmud, Yusuf, Sultanzade Mehmet ve Vezir Mustafa'yı sürgüne gönderir.
🔷 Tebdil gezen padişahı tanıyan kişinin, bunu belli etmesi hoş görülmez. Eğer tanıdığını belli eder konuşursa ağır şekilde cezalandırılır.
🔷 Sadece padişah değil sadrazam ve yeniçeri ağası gibi sarayın üst düzey isimleri de tebdil-i kıyafet gezerek denetleme yaparlar.
🔷 Savaşlarla dolu bir dönemde devletin başına geçen I. Abdülhamid, sık sık teftişe çıkarak halkın nabzını tutar. Öyle ki sabah başladığı tebdil-i kıyafet uygulamasını ikindi vaktine kadar sürdürür.
🔷 Ulema kavuğu ile teftişe çıkan Abdülhamid'in yanında silahtar ağa, çavuşlar bulunur. Teftişin ardından çarşı ve pazarlara dair emirler çıkarır.
❗Bir bilgi
🔎 Silahtar ağa kimdir?
"Silah taşıyan" manasına gelen kelime, bazı Türk-İslam devletlerinde ve Osmanlı'da görülen bir saray görevlisidir. Nizâmülmülk'ün meşhur Siyâsetnâme adlı eserinde silâhdar sarayın en güvenilir görevlisi diye anlatılır. Osmanlı'da Yıldırım Bayezid zamanında oluşan bu görevli padişahın özel işlerini gören Has Oda'da bulunurdu. Padişahın silahlarından ve silahlarının bakımından sorumlu kişidir.
🔷 Osmanlı'nın yenilikçi padişahı III. Selim de sık sık tebdil-i kıyafetle tebaa arasında dolaşır. Genellikle humbaracı, kalyoncu, Boşnak, laz ve çingene kılıklarına bürünür.
🔷 18. yüzyılda uzun süren savaşlardan dolayı İstanbul'da ciddi oranda tahıl sorunu baş gösterir. Fırıncılar ekmek fiyatını iki katına çıkarır. Bunu duyan dönemin padişahı III. Selim, bir hatt-ı hümayun yayımlar. Sadrazama verdiği emirle bu işle doğrudan ilgilenilmesini ister. Kendisi de tebdil-i kıyafet ile fırıncılara gider. Ekmeğin bozuk, eksik gramajlı olduğunu görür ve fırıncıların dükkânlarının önünde cezalandırılmalarını emreder.
❗Bir bilgi
🔎 Humbaracı kimdir?
Havan topu kullanan topçu askerdir.