Arama
Padişahların asırlık geleneği: Bayram alayı
Hiç bayram alayına denk geldiniz mi? Osmanlı dönemi İstanbul'unda yaşasaydınız cevabınız muhtemelen olumlu olurdu. Devletin ihtişamını gösteren en önemli olaylardan biriydi bu. Osmanlı'da bayramlar oldukça coşkulu ve şatafatlı bir şekilde kutlanırdı. Padişah, bayram namazı için camiye doğru bir alay eşliğinde yola çıkar, renkli görüntüler oluştururdu.
🔸 Tebrikleşme faslından sonra kendisini bekleyen devlet adamlarıyla Ayasofya ya da Sultanahmet Camii'ne doğru yola çıkardı. Devlet ileri gelenleri rütbelerine göre atlı veya yaya olarak padişahı takip ederlerdi.
🔸 Padişah Ortakapı'dan çıkınca Has Fırın tarafındaki duvarın önünde dizilmiş olan çavuşlar alkışa başlarlar, padişah da onları selâmlardı.
Hiç bayram alayına denk geldiniz mi? Osmanlı dönemi İstanbul'unda yaşasaydınız cevabınız muhtemelen olumlu olurdu.
— Fikriyat (@fikriyatcom) May 2, 2022
Devletin ihtişamını gösteren en önemli olaylardan biriydi.
Peki, sizin aile içinde bayrama dair bir geleneğiniz var mı?#RamazanBayramı #Bayram #Osmanlı pic.twitter.com/9XkKWOiYb3
🔸 Sultan camiye vardığı zaman binek taşının yanında çizmeleri çıkartılır, özel bir pabuç giydirilirdi. Sadrazam ve yeniçeri ağası namaz kılacağı mahfil-i hümâyuna kadar padişaha refakat ederlerdi. Caminin mahfil-i hümâyununda önceden serilmiş hususi seccadesi üzerinde namaz kılardı.
🔸 Camiye gidilip, namaz kılındıktan sonra da aynı düzen içerisinde saraya geri dönülürdü. Bayram namazı için yapılan bu gidiş ve dönüşe bayram alayı denilirdi.
🔸 Alay renkli görüntülere sahne olur, İstanbul halkı güzergâh etrafından bulunarak bayram alayının geçişini seyrederdi.
🔸 Topkapı Sarayı'na dönen sultan, Enderun mensupları ve haremdeki ailesi ile bayramlaşırdı. Fatih Kanunnamesinde, sultanlar ile kimin bayramlaşabileceği de belirtilir. Bu hakka sahip olan kişiler, bayram namazından sonra Divân-ı Hümâyun'da toplanırlardı.
🔸 Devlet erkanının toplandığı haber verilince geldiği haberi padişaha iletilince kendisi Arz Odası'na geçerdi.
🔸 Ardından görevlilerin dizildiği yoldan tahtın bulunduğu yere gelirdi. Kendisini nakibüleşraf karşılar ve dua ederdi.
🔸 Buradaki bayramlaşma faslında kimin nerede duracağı en ufak teferruatına kadar belliydi. Örneğin padişahın oturduğu tahtın arkasında sağda Darüssaade ağası, solda da silahdar bulunurdu. Buradaki tören sırasında mehter durmadan çalardı.
🔸 Divan çavuşları "Aleyke Avnullah!", "Uğurun açık olsun, ikbalin füzun, padişahım devletinle bin yaşa!", "Maşallah, mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var!" nidalarıyla alkış tutarlardı.
🔸 Padişah tahta oturduktan sonra devlet adamları rütbelerine göre sağ taraftan gelerek padişahın eteğini öperlerdi.
🔸 Veziriazam, kazasker gibi görevliler etek öperken padişah ayağa kalkardı. Bu üst düzey ricalden sonra sıra defterdar, nişancı reisülküttap, defter emini gibi bürokratlara gelirdi. Ancak bunlar, önceki devlet ricali gibi etek değil eşik öperlerdi.
🔸 Şeyhülislâm, padişahın önünde eğilir ve elini öperdi. El etek öpme işlemini bitiren görevliler, kendileri için belirlenmiş yere geçerek tören müddetince ayakta dururlardı.