Arama
Padişahların asırlık geleneği: Bayram alayı
Hiç bayram alayına denk geldiniz mi? Osmanlı dönemi İstanbul'unda yaşasaydınız cevabınız muhtemelen olumlu olurdu. Devletin ihtişamını gösteren en önemli olaylardan biriydi bu. Osmanlı'da bayramlar oldukça coşkulu ve şatafatlı bir şekilde kutlanırdı. Padişah, bayram namazı için camiye doğru bir alay eşliğinde yola çıkar, renkli görüntüler oluştururdu.
🔸 Buradaki bayramlaşma faslında kimin nerede duracağı en ufak teferruatına kadar belliydi. Örneğin padişahın oturduğu tahtın arkasında sağda Darüssaade ağası, solda da silahdar bulunurdu. Buradaki tören sırasında mehter durmadan çalardı.
🔸 Divan çavuşları "Aleyke Avnullah!", "Uğurun açık olsun, ikbalin füzun, padişahım devletinle bin yaşa!", "Maşallah, mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var!" nidalarıyla alkış tutarlardı.
🔸 Padişah tahta oturduktan sonra devlet adamları rütbelerine göre sağ taraftan gelerek padişahın eteğini öperlerdi.
🔸 Veziriazam, kazasker gibi görevliler etek öperken padişah ayağa kalkardı. Bu üst düzey ricalden sonra sıra defterdar, nişancı reisülküttap, defter emini gibi bürokratlara gelirdi. Ancak bunlar, önceki devlet ricali gibi etek değil eşik öperlerdi.
🔸 Şeyhülislâm, padişahın önünde eğilir ve elini öperdi. El etek öpme işlemini bitiren görevliler, kendileri için belirlenmiş yere geçerek tören müddetince ayakta dururlardı.
🔸 Bayramlaşma faslından sonra haremde de çeşitli etkinlikler düzenlenir, bu etkinliklerin bazılarına bizzat padişah da izleyici olarak katılırdı. Sarayda pehlivan güreşleri, ok atma müsabakaları, esnaf alayları cambazlık ve hüner oyunları bu eğlencelerden bazılarıydı.
🔸 Esnaf alaylarındaki çeşitli mesleklerden esnaflar, uğraş alanları ile ilgili hünerlerini gösterirdi. Örneğin bir ayakkabıcı bir gün içinde 110 çift ayakkabı dikmişti.
🔸 Günün sonunda padişah, harem görevlilerine bahşişler dağıtır, devletin sahibi olarak herkesin mutlu olmasını gözetirdi.
🔸 Bazı bayramlarda padişahlar halka açık büyük şenlikler düzenlettirdi. Bunlardan biri Sultan Abdülaziz'e aitti. 25-28 Nisan 1866 tarihleri arasında gerçekleşen bu eğlencelerde Haliç'te, Galata Köprüsü ve Sarayburnu'nda düzenlenen gösteriler yapıldı. Orta oyuncuları, usta hayalbâzlar ve meddahlar çeşitli semtlerde halkı eğlendirdiler.
🔸16. yüzyılda yaşamış olan Alman seyyah Salomon Schweigger, bayram eğlenceleri şöyle anlatır:
"Bayramlarda büyük caddelerin kenarlarında yüksek direklerden oluşan bir ya da iki iskele kurulur ve buralara ipler bağlanır. Halk buralara gelir ve sallanır. Bu salıncakların başında duran görevliler, sallamaları karşılığında para alırlar. İskelenin üzerine tente biçiminde bir halı serilir, çevresine de süs olarak narenciye meyveleri, mendiller, şeker külahları ve yapraklı ağaç dalları asılır. Yüksek makam sahiplerinin evlerinde de böyle eğlenceler düzenlendiği söylenmektedir. Hatta padişah bile böyle gülünç oyunlarla vakit geçirirmiş. Bu eğlenceler sırasında bir yandan da sazlar çalınır. Bayramlarda genç, yaşlı, herkes baştan ayağa kadar yeni giysilere bürünür, en azından yeni ayakkabılar edinir."