Arama
Partilerin katıldığı ilk seçimde neler yaşanmıştı?
İlk defa partilerle tanışmamız 1908'de II. Meşrutiyet'ten sonra oldu. İttihad ve Terakki ile Ahrar Fırkası'nın girdiği 1909 seçimleri ilk defa iki partinin yarıştığı bir seçimdi. Meşrutiyet'in meydana getirdiği özgürlükle halk seçimleri büyük coşkuyla yaptı. Seçim günü davul zurnayla oy kullanılmış ve gelin alayı gibi sandık alayları düzenlenmişti.
14 Eylül 1908'de liberalizmin Türkiye'deki öncüsü Prens Sabahaddin'in hamiliğini yaptığı Ahrar Partisi kuruldu. Ahrar Fırkası, İttihad ve Terakki 1913'te partileşeceği için ülkemizin ilk partisidir. Ahrar kelimesi "Hürler/ Özgürler" demektir. İttihad ve Terakki'ye muhalif olan Yeni Gazete, Serbestî, Sada-yı Millet ve İkdam gibi gazeteler Ahrar Fırkası'na yoğun ilgi gösterip, partinin adeta sözcülüğünü yaptılar.
Partinin başkanı yoktu. Sadrazam Kâmil Paşa'nın partinin başkanı olduğu söylenir. Halk ise partinin başkanı olarak Prens Sabahaddin'i görüyordu. Maddi sıkıntı çeken parti İstanbul dışında fazla örgütlenemedi.
1876'dan 1946'ya kadar ülkemizde milletvekilleri iki dereceli seçimle seçilirlerdi. Bu sisteme göre seçim bölgelerindeki müntehib-i evveller, yani birinci seçmenler müntehib-i sânîleri, yani ikinci seçmenleri seçerler, onlar da mebusları, yani milletvekillerini tespit ederlerdi. 1909 seçimleri de bu sistemle yapıldı.
Seçimler eskiden şimdiki gibi bir günde yapılmaz, birkaç ay sürerdi.
1908 Eylül'ünde başlayan seçimler aralıkta da sürdü. Trabzon'dan seçilen mebuslar başkente geldiğinde İstanbul seçimleri yapılmamıştı bile. 10 milletvekili çıkaracak İstanbul seçimleri 11 Aralık'ta yapıldı.
Meşrutiyet'in ilânı halk arasında büyük bir heyecana sebep olmuş, büyük şenlikler yapılmıştı. Bu dönemin seçimleri de çok renkliydi.
İstanbul seçimlerinde kullanılan sandık Matbaa-i Askeriye Müdürü Ziya Bey tarafından "pek sanatkârâne" yapılmış ve bu sandık günlerce basında konuşulmuştu.
Seçimler sırasında fener alayı, gelin alayı gibi bayram havasında sandık alayı yapılırdı. Halk ikinci seçmenlere ait oy sandıklarını süslü bir kağnı veya at arabasına koyup, davul zurna ile belediye binasına kadar götürürlerdi.
İstanbul'da da seçim günü şehirde büyük bir eğlence vardı.
İkinci seçmenler sazlı sözlü arabalarla şehir turu attılar.