Arama
Piri Reis’in idamının arka planı
Tarih boyunca birçok devletin ele geçirmek istediği bir kara parçası olan Hürmüz ve Altın Çağ'ın parlak denizcisi Piri Reis… 16. yüzyılın ortalarında kendini Hint Okyanusu'ndaki Portekiz güçleriyle mücadele ederken bulan Piri Reis'in idamına giden süreçte, Hürmüz'ün rolü neydi? Sizler için Piri Reis'in idamının perde arkasındaki detaylarını derledik.
Hindistan ticaret yollarının Portekizlilerin eline geçmesi Osmanlı çıkarlarını tehdit etti. Osmanlı donanması arka arkaya Hindistan sularına seferler düzenlemeye başladı. Piri Reis, 1547'de Hind Kaptanıderyalığı'na getirildi. 1538'de fethedilen ama 1548'de Portekizlilerin eline geçen Aden'i kurtardı.
Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle, Basra Körfezi'nin girişine hâkim Maskat ile içine hâkim Hürmüz adasını elinde tutan Portekizlilerin üzerine 30 gemisiyle yürüdü. Burada Portekiz hâkimiyetinin kırılması gerekiyordu ki hem Basra Körfezi'nde Osmanlı hâkimiyetinin selâmeti hem de Hindistan ve Malaya Müslümanlarının emniyeti temin edilmiş olsun. Hürmüz adası çorak, engebeli ve yapılaşmaya çok da uygun olmayan doğasına rağmen, adını verdiği stratejik boğaza hükmeden konumuyla tarih boyunca İran, Osmanlı İmparatorluğu, Portekiz ve İngiltere gibi birçok devletin ele geçirmek istediği bir kara parçası oldu.
Osmanlı'nın en büyük âlim ve kaptanlarından biri olan Piri Reis, 1552'de önemli bir Portekiz üssü olan Maskat'ı ve ardından Kişm adasını alarak; çorak, bitkisiz bir yer olan Hürmüz Kalesi'ni kuşattı. Portekizliler aşırı direnç gösterdiğinden Hürmüz'ü alamadı ancak Frenklere yardım ettiler diye şehri yağmalattı. Parlak ve meşakkatli bir seferle Katar, Bahreyn ve Kuveyt'i fethetti.
Portekiz Kalesi'nde konuşlanmış, Álvaro de Noronha komutasındaki yaklaşık bin asker, toplarının avantajlı konumundan dolayı kalenin alınmasına engel oldu. Osmanlıların iç kaleye yaptığı her saldırı sonuçsuz kaldı. Kuşatma uzadıkça ordunun morali bozuldu. Hindistan'daki üssünden çıkan büyük Portekiz filosunun yaklaştığı söylentileri yayılmaya başladı. Ümitleri azalan ve Portekiz gemilerine dezavantajlı bir durumda yakalanmak istemeyen Piri Reis kuşatmayı kaldırdı, Basra'ya çekildi.
Basra'da Vali Kubad Paşa'dan yardım istedi. Kendisinden yardımı esirgeyen Kubad Paşa'nın da girişimleriyle Piri Reis'in aleyhine olumsuz bir hava oluşturdu. Kubad Paşa yardım etmediği gibi, kendisini halka zulüm ile suçladı. Piri Reis, Portekiz donanmasının Körfez'i kapatmak üzere yaklaştığını duyarak mahsur kalmamak için donanmasını bırakıp üç gemiyle denize açıldı. Bunlardan biri Bahreyn'de kayalıklara çarparak battı. İki gemisiyle Süveyş'e, oradan Mısır'a geldi. İşte Piri Reis'in tüm yaşamının değişeceği, sonun başlangıcı olan yer burasıydı.
Mısır'da da iyi karşılanmadı, sorumluluğundaki donanmayı bıraktığı için ordusunu savaş alanında bırakıp kaçmış muamelesi gördü, tutuklandı. Tutuklu geçen birkaç aydan sonra emirlerin yerine getirilmediği gerekçesiyle Divan-ı Hümayun tarafından, Piri Reis'in idamı istendi. 1554 senesinde boynu vurularak idam edildi.