Arama
Profesör kürsülerinin Müslüman kökenleri
Günümüzde üniversitelerde kullanılan profesör kürsüsünün kökeninin nereye dayandığını biliyor musunuz? Peki, ilim halkası anlamına gelen "halakatü'l ilm" kavramının nasıl oluştuğunu? Bundan bin yıl önce Müslüman alimler, ilmi yaymak amacıyla verdikleri eğitimlerde bugün üniversitelerde kullanılan kürsüleri kullanıyorlardı. Temsil ettikleri disiplinin adını alan bu kürsülere atamada kıdem ve liyakat dikkate alınırdı. Üniversite kürsülerinin Müslüman kökenine dair bilinmeyenleri sizlerle buluşturuyoruz.
Halkanın ortasındaki kürsüye oturacak hocalar, halife ya da bugün İran'ın Kum veya Irak'ın Necef şehrindeki gibi El-Havza adı verilen bir ulema meclisi tarafından seçilirdi.
Bu seçimde, kürsü namzedinin akademik bilgi ve tanınmışlık düzeyi etkin olurdu.
1119 yılında ölen İbn Akil, Bağdat'taki Mansur Camisi'nde önemli bir kürsüye atanarak buradaki hocaların başına getirilmişti.
Seçkin ve tanınmış âlimler aynı anda iki kürsüye birden atanarak iki camide birden ders verebiliyordu.
Bazı kürsüler temsil ettikleri disipline göre adlandırılırdı. Mesela kelam kürsüsü, hadis kürsüsü ve dil bilgisi kürsüsü (halakatü'l nahviyyin) gibi kürsüler bulunurdu.
Bazı kürsüler ise nesillerdir o kürsüyü elinde bulunduran ailenin adıyla bilinirdi. Bermeki Kürsüsü ya da Halakatü'l Bermekiyye gibi.
Belirli alanlarda uzmanlaşan kurumlara ilgili alanda kürsü verilmesi de vakiydi; mesela Hargird'deki Nizamiye'de ilahiyat kürsüsü yoktu, yalnızca fıkıh kürsüsü vardı.
Halife tarafından önemli bir kürsüye atanan hoca genellikle ömrünün sonuna kadar bu kürsüde kalırdı.
Elli yıl kürsüde kaldıktan sonra 1061 yılında seksen yaşlarında ölen Ebu Ali Kettânî örneğinde olduğu gibi bu görev süresi çok uzun sürebilmekteydi.
Hocaların bir camiden başka bir camiye tayin edildiği de olurdu.
Mesela 1077 yılında ölen Şerif Ebu Cafer, Bağdat'ın batı yakasındaki Mansur Camisi'nde kürsü sahibiyken, doğu yakasına tayin edilerek Halifelik Sarayı'nın yakınında önemli bir kurumda ders vermeye başlamıştı.
1074 yılında yaşanan sel sebebiyle bu sefer kuzeye tayin edilen Ebu Cafer, Camiü'l Kasr'da yeni bir kürsüye atanacaktı.