Arama
Ramazan Bayramı'na dair 10 Osmanlı adeti
Ramazan, Osmanlı döneminde kültür ve medeniyetin izleri ile şekillenmiş; bu mübarek aya özel pek çok farklı adet ortaya çıkmıştı. Mahyalar, zimem defterleri, büyük iftar sofraları, sadaka taşları, diş kirası ve dahası… Ramazan ayı, Osmanlı ile farklı bir boyut kazanmış; bu gelenekler yüzyıllar boyunca nesilden nesile aktarılmıştı. Peki, Osmanlı'da Ramazan Bayramı nasıl geçerdi? Ramazan-ı şerifi geride bırakıp bayramı karşıladığımız bu mübarek günde, Ramazan Bayramı'na dair 10 Osmanlı adetini sizlerle buluşturuyoruz.
Osmanlı padişahı, bayram namazı kılacağı camiyi kendisi seçerdi. Padişahların bu yolculuğunda onlara "bayram alayı" eşlik ederdi.
Bayram alayında Osmanlı hükümdarı, başında mücevherli üsküf, bellerinde incili kuşak ve mücevher kakmalı entari ve kaftanlarla yürürdü. Sadrazamı ise sağ elinde gümüş asa, sırtında kısa kürkle yanında bulunurdu.
Ramazan bayramlarında padişah halka açık büyük şenlikler düzenler; türlü eğlenceler yaptırırdı. Bu bayram eğlencelerinde ise belli bir düzen hâkimdi.
Öğleden önce bayramlaşma ve ikramla geçerken öğleden sonra gösteriler yapılırdı. İstanbul esnafı çeşitli hünerler gösterir; orta oyuncuları, usta hayalbâzlar ve meddahlar çeşitli semtlerde halkı eğlendirirlerdi. Bu şenlik programında özellikle güreşçiler önemli yer tutarlardı.
Osmanlı şenliklerinde seyirciler yarım ay düzeninde oturur, padişahın otağı da bu yarım ayın tam merkezinde olurdu. Padişahın yanında sadrazam, defterdar ve vezirlerin otağı ya da çadırları bulunurdu.
Otağların önüne gösterilerin rahatça seyredilebilmesi için üstleri renk renk kumaşlarla kaplı sedirler konulurdu.
Bayramlarda öğleden önce bayramlaşma, ikram, pîşkeşlerin dağıtılması ve yemekle geçer, öğleden sonra da gösteriler yapılırdı. Büyük törenlerde geceleri de kandiller, mahyalar ve fişeklerle donanma düzenlenirdi.
Öğleden sonraki gösterilerde çeşitli hünerler, esnaf oyunları, dramatik oyunlar, sportif oyunlar yer alırdı. Ayrıntıda değişse de genel çizgileri içinde aynı sırayı takip eden şenlik programı kısaca şöyle özetlenebilir: Kabul merasimi, ziyafet, kahve sohbeti, dinlenme, gösteriler, akşam yemeği, donanma.
Bayram şenliklerinde mehter takımı da önemli bir yer tutardı. 19. yüzyılın ilk yarısında Yeniçeri Ocağı'nın ilgasından sonra kurulan saray orkestrası mehterin yerine geçti.
1829 yılında Donizetti'nin yönettiği bir orkestra davetlilere, yabancıları hayrete düşürecek ustalıkta çalmıştı. Bu yıllarda klasik Türk müziğinin yanı sıra klasik Batı müziği de bu gibi eğlencelerde bir hayli yer tutmaya başlamıştı.