Arama
Şehrin ortasında saklı bir köşe: Beylerbeyi Bedevi Tekkesi
İstanbul'un en güzel semtleri arasında yer alan Beylerbeyi, kültür, sanat ve tarihi doku açısından oldukça zengindir. "Çengelköy'ün sebzevatı, Beylerbeyi'nin teşrifatı, Kuzguncuk'un haşeratı, Üsküdar'ın hırdavatı..." Halk arasında bilinen bir söz… Halkının sakinliği, kibarlığı ve yardımseverliğiyle tanınan bu güzide semtte, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl, Refik Halat Karay, Sezai Karakoç ve Cahit Zarifoğlu gibi pek çok ünlü edebiyatçımız da ikamet etmiş. Tarihi siluetin hâkim olduğu bu semt, ara sokaklarında İstanbul'un en sırlı mekânlarından sayılabilecek bir bedevi tekkesine de ev sahipliği yapar. Gelin bu sırlı köşedeki huzur dolu Beylerbeyi Bedevi Tekkesi'ne doğru bir yolculuğa çıkalım…
Beylerbeyi Bedevi Tekkesi 1854-55 yılında Hüseyin Hıfzî Efendi tarafından kurulmuş. Hüseyin Hıfzî Efendi aynı zamanda tekkenin ilk şeyhi, günümüzde tekke bu isimle de anılıyor.
Beylerbeyi, İstavroz Deresi, Abdullah Ağa Mahallesi'ndeki tarihi çeşmenin bulunduğu köşeden yukarı doğru çıkıp ara sokaklarına daldığınız vakit, aynı zamanda sokağa da ismini veren Bedevi Tekkesi ile karşılaşıyorsunuz.
Tekke'de, geçmişte tevhîdhâne, haremlik, selâmlık, mutfak, türbe ve sarnıç bölümleri mevcutken günümüzde yalnızca tevhîdhâne, haremlik ve selâmlık bölümü bulunuyor. Tekkenin Şâir Senîh Efendi'nin kaleme aldığı ve hattat Niyazi Efendi'nin hattı ile yazılmış bir de kitabesi var. Kitabede yazılı olan beyitler şunlardır:
"Seyh-i agâh reh-i hazret-i Ahmed Bedevî
O Hüseyin ismü ve Ali nesli ve neseb-i Zât-ı Şerif
Yapdı birdergâh-ı nevdâire-i
İstavroz'da oldu tevhîd-i Huda merkezi bu hayr-i münîf
Söyle şu mısra-ı zibâ ile târih Senîh
Eser-i pâk-i Hüseyin oldu bu dergâh-ı lâtîf"
Şair Senih Efendi
Kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Beylerbeyi Bedevi Tekkesi'nin şeyhi Hüseyin Hıfzî Efendi'nin yetiştirdiği müritler, Çengelköy Bedevi Tekkesi ile Üsküdar Toptaşı'nda bulunan Bedevi Tekkesi'nin başındaydı. Hüseyin Hıfzî Efendi ve müritleri sahil boyunca Anadolu yakasının en güzel köşelerindeki tekkelerinde varlıklarını sürdürmüşler. Bedeviye tekkeleri genel itibariyle İstanbul'da ve bilhassa Üsküdar'da ilgi odağı olmuş. Ayrıca Mısır kökenli Bedeviyyelik, kültürler arası etkileşimi de sağlamış o dönemde. İstanbul'da Afrika kültürü ve "beylerbeyi teşrifatı" ile mecz edilen Bedeviyyelik, döneminde oldukça etkin bir roldeymiş.
Beylerbeyi Bedevi Tekkesi, Anadolu yakasında bulunan tekkeler için asitane konumunda olmuş. Farsça "kapı, eşik" anlamına gelen asitane kelimesi aynı zamanda Osmanlı devrinde bir tarikatın tam teşekküllü tekkelerini tanımlamak için de kullanılmış. Bu bilgiden yola çıkarak Beylerbeyi Bedevi Tekkesi'nin döneminde önemli bir merkez rolünde olduğunu anlıyoruz.
Kaynaklar, tekkenin inşasından önceki bir tarihe ait olduğu düşünülen kitabede, önceden de burada bir tekkenin olabileceğini aktarıyor. Ayrıca, Tekke'ye ait olduğu anlaşılan bir bakır kazanın, Abdülmecid'in kızı Cemile Sultan'ın dadısı Şemsi Nur Hanım tarafından 1328/1910 yılında buraya vakfedildiği düşünülüyor.
Beylerbeyi Bedevi Tekkesi'nin şeyhleri, Hüseyin Hıfzî Efendi, Şeyh Said Efendi,ve Seyyid Nesib Efendi. Tekke'nin son şeyhi ise Seyyid Mahmut Ratip Efendi'dir.
Tekke kalıntıları
Araştırmacılar Tekke'ye ait birtakım kalıntılardan bahseder. Bu kalıntılar tevhidhane ve mihrab kısmında Bedeviyye tacının on iki dilimli tepeliği ve tarikata ait sancaklar. Sancakların paramparça olmuş bir halde bulunduğu söylense de dikkat çeken nokta dokumalarındaki kalite ve renklerin canlılığıymış. Bu bilgiler ışığında Bedeviyyelik hakkında çıkarımlarda bulunabiliriz