Arama
Selahaddin Eyyubi Kudüs’ü Haçlı işgalinden nasıl kurtardı?
Haçlılara karşı verdiği mücadeleyle tüm İslam âleminin gönlünde taht kurmuş bir isim, Selahaddin Eyyubi. Miraç mucizesinin yıl dönümünde Kudüs'ü 88 yıl boyunca süren Haçlı işgalinden kurtardı. Selahaddin Eyyubi, Ortadoğu'da büyük bir "İslam birliği" kurmuş ve bu birlik, 1517'de Yavuz Sultan Selim'e devrolmuştu… Kudüs'ün Haçlı işgalinden kurtuluşuna ve Selahaddin Eyyubi'ye dair bilinmeyenleri sizlerle buluşturuyoruz.
Mısır'ı ele geçiren taraf, diğer tarafa karşı stratejik bir üstünlük sağlayacaktı. Amcası Şîrkûh'un kumandasında 1164, 1167 ve 1169 yıllarında Mısır'a yapılan seferlere katılan Selâhaddin Eyyubi, usta bir kumandan ve devlet adamı olarak sivrildi.
Daha önceki iki seferinde Şâver'in sözünde durmaması sebebiyle Dımaşk'a dönmek zorunda kalan Şîrkûh 1169 yılındaki üçüncü seferinde emrindeki kuvvetlerle Kahire'ye girdi.
Fâtımî Halifesi Âdıd-Lidînillâh bu sırada öldürülen Şâver'in yerine Şîrkûh'u vezir tayin etti. Şîrkûh'un ordusunun büyük kısmı Oğuzlardan oluşuyordu. Böylece Mısır'da Türk hâkimiyeti devri başlamış oldu.
Şîrkûh iki ay sonra ölünce Halife Âdıd, kumandanların baskısıyla onun yerine yeğeni Selâhaddin Eyyubi'yi 26 Mart 1169'da "el-Melikü'n-Nâsır" unvanıyla vezir tayin etti.
Amcasının ölümünün ardından Nûreddin Mahmud Zengî'nin Mısır'daki ordusunun kumandanı olan Selâhaddin Eyyubi, aynı zamanda Fâtımî halifesinin veziri olarak bu iki önemli görevi üstlendi. Selâhaddin Eyyubi, daha sonra Nûreddin Mahmud Zengî'ye danışarak onun nâibi sıfatıyla Mısır'ı ve Mısır'a bağlı yerleri müstakil bir hükümdar gibi yönetmeye başladı.
Selâhaddin Eyyubi, Mısır'a hâkim olunca kendisine ve Türklere karşı direnen Fâtımî çevreleriyle, onları destekleyen Haçlılar ve Bizanslılarla mücadeleye girişti.
Saray ağası Cevher'in liderliğindeki Fâtımî muhalifleri Selâhaddin'i iktidardan düşürmek için Haçlılarla temasa geçtiler. Bunu öğrenen Selâhaddin Eyyubi, Cevher'i ortadan kaldırdı. Bunun üzerine Fâtımî taraftarları Ağustos 1169'da isyan ettiler.
Selâhaddin Eyyubi, bu isyanı kısa sürede bastırdı.
Ardından Haçlılar ve Bizanslılar Dimyat'ı kuşattılarsa da başarı elde edemediler. Mısır'a tam anlamıyla hâkim olan Selâhaddin Eyyubi, orduyu yeniden teşkilâtlandırdı.
Sünnî medreseleri ve yeni kurumlar açtı. Fâtımî bürokrasisini kademeli olarak tasfiye etti. Nihayet Nûreddin Zengî'den gelen emir üzerine 1171'de Fâtımî hilâfetine son verdi.
1170, 1171 ve 1173 yıllarında Selâhaddin Eyyubi, Kudüs Haçlı Krallığı'na karşı seferlere çıktı. Eyle'yi zapt etti, iki defa Kerek bölgesine sefer yaptı.
Ağabeyi Turan Şah kumandasında önce Nûbe'ye, ardından Hicaz ve Yemen'e seferler düzenledi. Nûbe seferi geçici bir istilâ oldu, ancak Yemen ve Hicaz seferi kalıcı sonuçlar verdi, bu yerler devletin birer eyaleti haline geldi.
Aynı yıl Şerefeddin Karakuş kumandasında Berka'ya sefer yapıldı. Berka ve Trablusgarp seferleri daha sonraki yıllarda devam etti. Libya ile Tunus'un bir kısmı Selâhaddin Eyyubi'ye bağlandı. Libya'daki hâkimiyet 1212 yılında Şerefeddin Karakuş'un Veddan'da öldürülmesiyle son buldu.
Nûreddin Mahmud Zengî ölünce 1174'te yerine 11 yaşındaki oğlu el-Melikü's-Sâlih İsmâil geçti.
Selâhaddin Eyyubi, el-Melikü's-Sâlih'e bağlı kaldı ve onun adına hutbe okuttu, para bastırdı. El-Melikü's-Sâlih devleti idare edecek yaşta olmadığından devlet işlerini yürütecek bir nâib veya atabeye ihtiyaç vardı.
Bu işe en lâyık kişi olan Selâhaddin Eyyubi'nin Mısır'da bulunmasını fırsat bilen Nûreddin'in kumandanları, Haçlı tehlikesine rağmen el-Melikü's-Sâlih'in atabeyliğini ele geçirmek için birbirleriyle mücadeleye giriştiler.
Nihayet Musul ve Halep'teki kumandanların ittifakıyla Musul'dan Halep'e gelen Sâdeddin Gümüştegin, el-Melikü's-Sâlih'in atabeyi oldu ve onu Dımaşk'tan alıp Halep'e götürdü. Sâdeddin Gümüştegin ve taraftarlarından çekinen Şemseddin b. Mukaddem'in emrindeki kumandanlar Selâhaddin Eyyubi'yi Dımaşk'a davet ettiler.
Bu sırada Yukarı Mısır'da çıkan Kenzüddevle isyanı ve Normanların İskenderiye çıkartması ile meşgul olan Selâhaddin Eyyubi, isyanı bastırıp Norman donanmasını yenilgiye uğrattıktan sonra Dımaşk'a gitmek için hazırlık yaptı.
12 Ekim 1174'te, 700 süvarinin başında Kahire'den Dımaşk'a hareket eden Selâhaddin Eyyubi'nin başlıca iki hedefi vardı: Nûreddin'in kurduğu devletin dağılmasını önlemek, Haçlıların elinde olan Kudüs'ü ve diğer toprakları kurtarmak.
Dımaşk'ta taraftarlarınca coşkuyla karşılandı. Busrâ ve Havran kendisine katıldı. Ardından Ba'lebek, Humus, Hama şehirlerini de hâkimiyeti altına aldı. Halep-Musul ittifakı Haçlıların ve Haşhaşilerin desteğiyle ona karşı direnişe geçti.
Musul-Halep kuvvetlerini 1176'da yenilgiye uğrattı, Halep'in etrafındaki bazı kaleleri aldı. Kendisiyle dost geçinmesi şartıyla Halep ve civarındaki birkaç önemli kaleyi el-Melikü's-Sâlih İsmâil'e bıraktı. Bu arada sultanlığı Abbâsî halifesi tarafından tanındı, Suriye ve Mısır'daki hâkimiyeti onaylandı.