Arama
Selçuklu şehrinin özellikleri
Türk tarihinin büyük devletlerinden biri olarak kabul edilen Selçuklular, kurdukları şehirlerde mimari ve kültürel özelliklerini yansıtırlar. İslami çizgilerin ön planda olduğu kentler, Osmanlı'nın da alt yapısını oluşturur. İran bölgesinde inşa edilmeye başlanan Selçuklu şehirleri, Anadolu'ya yayılarak Fars-Arap-Türk kültürünü harmanladı. İşte Büyük Selçuklu şehirlerinden ön plana çıkanlar...
Camilerin fonksiyonu
🔷 Cami, kelime olarak "cem eden, toplayan" anlamına gelir. İslam şehrinde cami, şehir yapılarının en başında yer alır. Sadece bir ibadet mekanı değil, eğitimin ve sosyal hayatın merkezidir.
🔷 Camide üç öğün ücretsiz yemek verilir. Çevresinde ziyaretçiler ve ibadete gelenler için inşa edilmiş; atların bakımı için bir alan, temizlik için hamam ve bir kütüphane bulunur.
🔷 VAV TV'de ekranlara gelen ve Prof. Dr. Haşim Şahin'in sunduğu "Doğu'dan Batı'ya Tarih" programının 60. bölümünde de "Selçuklularda Şehir, Kültür ve Medeniyet" konusu, alanın uzmanı Prof. Dr. Tülay Metin ile konuşuldu.
🔷 Prof. Dr. Metin, caminin fonksiyonunu şöyle özetledi: "Selçuklu şehirlerinde üçlü yapılanma ön plana çıkar. Cami, medrese ve hamam bir aradadır. Bedenin, ruhun ve aklın temizliği buralarda yapılırdı."
Rey şehri
🔷 Şehir; iç kale, asıl kale ve dış mahallelerden oluşur. Tekstil ve seramikte önemli bir yeri olan şehrin ipekli dokumaları, cilalı porselen tabakları meşhurdur.
🔷 1042 yılında Selçukluların eline geçen şehir, en iyi dönemini Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucularından Tuğrul Bey'in buraya gelmesiyle yaşar. Sultan, büyük bir imar faaliyeti başlatır ve kentte bulunan Büveyhi Sarayı'nı tamir ettirip yerleşir.
🔷 Rey, Sultan Melikşah devrinin başlarına kadar Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapar. Şehirdeki Selçuklu izi günümüzde de görülür.
◾ Bugün Rey'de bulunan Tuğrul Bey'in kümbeti, devasa büyüklüğü ve mimarisiyle turistlerin ilgi odağıdır
🔎 Kümbet nedir?
Selçuklu hanedanı zamanında yapılan kendine özgü yapısı olan anıt mezarlardır.
Genellikle büyük devlet ve din adamları için yapılmıştır.
Selçuklu İsfahan'ı
🔷 Arapça kaynaklarda "Sibahan, İsbahan" şeklinde geçen şehir "atlı askerler" anlamına gelir. Şehir tarih boyunca içinde yetişen meyvelerin lezzeti ve bolluğu sayesinde güzel anılır.
🔷 Şehrin Selçuklulara geçişi, 1051 yılında Tuğrul Bey'in gayretleriyle olur. Hükümdar şehre girdikten sonra üç yıl vergi almaz ve kentin imarı için 500.000 dinar harcar.
🔷 Alp Arslan'ın oğlu Melikşah, Selçuklu Devleti'nin merkezini Rey'den buraya taşıyınca şehirde büyük bir imar faaliyeti başlatır. İran cami mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Cuma Camii, bu dönemde inşa edilir.
🔷 Selçuklular şehri, ilim merkezi yapar. Melikşah, Medrese-i Celali adında büyük bir medrese yaptırır. Ünlü devlet adamı Nizamülmülk de sufiler için hankah ve medrese inşa ettirir. İki büyük isim de yaptırdıkları eserlerin yanı başına defnedilir.
🔷 Şehir, Selçuklu sonrası inşa edilen eserlerle de güzelliğini devam ettirir. Timurlular, Karakoyunlular ve Safevilerin elinde bir dönem yaşar. İsfahan'ın en ihtişamlı zamanı, Safevilerin yönetiminde olduğu I. Abbas dönemi olarak kabul edilir.
🔍 Hankah nedir?
Dervişlerin sohbet ve zikir için toplandıkları, bir süre ikamet ettikleri, bazan inzivaya çekildikleri mekâna denir.
🔷 Sunucu Prof. Dr. Haşim Şahin'in "Bugün İran coğrafyasına gitsek, Selçukluya dair ne buluruz?" sorusunu konuğu Prof. Dr. Tülay Metin şöyle cevapladı: "İsfahan'da en güzel eser, Melikşah zamanında yapılan Büyük Camii. Onun dışında Rey'deki Burc-u Tuğrul. Bunun dışında Selçuklulara ait çok önemli eserler var. Maalesef bölge insanı, Selçuklu eserlerinden bihaber. Tebriz, İsfahan, Şiran ve Yezd'e mutlaka gitmeli, bu şehirler Selçuklu kimliğini koruyor."