Arama
Selçuklu şehrinin özellikleri
Türk tarihinin büyük devletlerinden biri olarak kabul edilen Selçuklular, kurdukları şehirlerde mimari ve kültürel özelliklerini yansıtırlar. İslami çizgilerin ön planda olduğu kentler, Osmanlı'nın da alt yapısını oluşturur. İran bölgesinde inşa edilmeye başlanan Selçuklu şehirleri, Anadolu'ya yayılarak Fars-Arap-Türk kültürünü harmanladı. İşte Büyük Selçuklu şehirlerinden ön plana çıkanlar...
Selçuklu İsfahan'ı
🔷 Arapça kaynaklarda "Sibahan, İsbahan" şeklinde geçen şehir "atlı askerler" anlamına gelir. Şehir tarih boyunca içinde yetişen meyvelerin lezzeti ve bolluğu sayesinde güzel anılır.
🔷 Şehrin Selçuklulara geçişi, 1051 yılında Tuğrul Bey'in gayretleriyle olur. Hükümdar şehre girdikten sonra üç yıl vergi almaz ve kentin imarı için 500.000 dinar harcar.
🔷 Alp Arslan'ın oğlu Melikşah, Selçuklu Devleti'nin merkezini Rey'den buraya taşıyınca şehirde büyük bir imar faaliyeti başlatır. İran cami mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Cuma Camii, bu dönemde inşa edilir.
🔷 Selçuklular şehri, ilim merkezi yapar. Melikşah, Medrese-i Celali adında büyük bir medrese yaptırır. Ünlü devlet adamı Nizamülmülk de sufiler için hankah ve medrese inşa ettirir. İki büyük isim de yaptırdıkları eserlerin yanı başına defnedilir.
🔷 Şehir, Selçuklu sonrası inşa edilen eserlerle de güzelliğini devam ettirir. Timurlular, Karakoyunlular ve Safevilerin elinde bir dönem yaşar. İsfahan'ın en ihtişamlı zamanı, Safevilerin yönetiminde olduğu I. Abbas dönemi olarak kabul edilir.
🔍 Hankah nedir?
Dervişlerin sohbet ve zikir için toplandıkları, bir süre ikamet ettikleri, bazan inzivaya çekildikleri mekâna denir.
🔷 Sunucu Prof. Dr. Haşim Şahin'in "Bugün İran coğrafyasına gitsek, Selçukluya dair ne buluruz?" sorusunu konuğu Prof. Dr. Tülay Metin şöyle cevapladı: "İsfahan'da en güzel eser, Melikşah zamanında yapılan Büyük Camii. Onun dışında Rey'deki Burc-u Tuğrul. Bunun dışında Selçuklulara ait çok önemli eserler var. Maalesef bölge insanı, Selçuklu eserlerinden bihaber. Tebriz, İsfahan, Şiran ve Yezd'e mutlaka gitmeli, bu şehirler Selçuklu kimliğini koruyor."
Selçukluların şehir politikaları
🔷 Fetih ruhuna sahip Selçuklular, Muş'ta yapılan Malazgirt Savaşı'ndan hemen sonra İzmir'e kadar ulaşırlar. Aynı yıl Kudüs'ü fethettiler. Bir taraftan Suriye'ye ilerlerken diğer taraftan Anadolu'ya yönelirler. Gittiklere yerlerde kendilerine has yapılar inşa ederek şehirler kurarlar.
🔷 Şehrin merkezinde yönetici yaşar. Çarşı, tam merkezde bulunur. Gürültü ve kokuya sebep olabilecek mesleklere ait dükkanlar, kentin dışında tutulur.
Şehirdeki çıkmaz sokaklar
🔷 Selçuklu şehirlerinde bulunan çıkmaz sokaklar, mahalle kültürünün önemli bir parçasıdır.
◾Sokaklara kimin girip çıkacağını kontrol etmek, çocukların güvenliğini sağlamak ve mahalle kültürü oluşturmak için çıkmaz bir sokak oluşturulur. Kadınlar gece ve gündüz boyunca rahatlıkla çıkmaz sokakta dışarı çıkabilir.
🔷 Günümüzde hala var olan çıkmaz sokaklardaki insanların çok eskiden beri orada oturduğu ve komşuluk bağlarının çok kuvvetli olduğu görülür.