Arama
Selçuklu’nun şehir planlamacısı: Seyyid Harun Veli
Selçuklu şehirleri özellikle Anadolu'da kurulan yerleşmelerin ilk yapısının şekillendiği çekirdek mekanlardır. Dervişlerin planlamasında büyük katkı sunduğu şehir öbekleri, cami ve medrese yapıları etrafında karakteristik formunu kazanmıştır. Kendi adıyla anılan Seydişehir'in ve diğer pek çoğunun kurucusu olan Seyyid Harun Veli, Selçuklu'da şehir planlamasında öne çıkan şahsiyetlerin başında gelir.
➤ Şehrin konumunun tayin edilmesi ve hedeflerin belirlenmesinin ardından Seydişehir'de ilk eser Seyyid Harun Camii'si olur. Bu yapı aynı zamanda yeni kurulan şehir için merkez hüviyeti taşır.
➤ Şehir içerisinde küçük bir tepe yüksekliğinde bir alana yerleştirilen cami ile şehrin silüeti oluşmaya başlar. Seyyid Harun Camii fiziki ve sosyolojik olarak şehrin merkezini ve hayatını simgeler.
➤ Şehrin yapımına ilk olarak imar için gerekli olan malzemeleri temin ederek başlayan Seyyid Harun şehrin çevresini gözlemler. Bölgede oldukça yoğun bir şekilde yer alan ağaçları belirli oranlarda yapılarda kullanma kararı alır. Çevrede yapılan keşifler sonucu bulunan harap bir haldeki "Vervelid" şehrinden yapılar için gerekli olan taşlar temin edilir.
📌 Bilgi Notu:
Seyyid Harun'un malzeme tedarik ettikten sonra şehrin yapımına başlaması iyi bir şehir plancısı olduğuna işaret eder.
➤ Seyyid Harun'un kurguladığı şehir planı bizzat kendisi başta olmak üzere, dervişleri ve çevre sakinlerinin canla başla çalışmasıyla tamamlanır. Seydişehir'de Seyyid Harun'un planladığı cami, mescit, medrese ve zaviye gibi mimari yapılar ortaya çıkar.
➤ Orta Çağ Klasik Türk İslam şehir yapılanmalarını andıran Seyyid Harun'un uyguladığı bu planlama Selçuklulardan Osmanlı'ya ve Balkan şehirlerine kadar devam eder.
Orta Çağ Klasik Türk İslam şehir yapılanması nedir?
Merkezinde caminin yer aldığı ve çevresinde mahallelerin yerleştiği düzendir.
Dünyanın en ünlü mimarları ve önemli eserleri
➤ Seyyid Harun, Seydişehir'in imar ve inşasının tamamlanmasının ardından yanındaki talebelerini Alanya, Manavgat, Teke gibi çeşitli şehirlere gönderir. Talebelerine bu beldeleri mamur etmenin yanı sıra etraflarında toplanan insanlara hakikatleri anlatmalarını da telkin eder.
"Şehri imar ederken nesli ihya etmeyi ihmal ederseniz, ihmal ettiğiniz nesil imar ettiğiniz şehri tahrip eder."
Turgut Cansever
İslam sosyolojisini mimarlığa nakşeden bilge: Turgut Cansever
➤ Bugünkü şehir yapılanmalarında da Seyyid Harun Veli'nin uyguladığı kadim tekniklere ve öğretilere ihtiyaç duyuluyor. Kuruluşu sağlam ve sağlıklı olsa da gelişimi doğru bir düzen üzere ilerlemeyen şehirler zamanla doğal afetlere açık ve savunmasız bir hale geliyor. Bu noktada tarihi şehirlerin kurulumuna ve yerleşimine bakarak, yer kabuğunu ve hiçbir canlıyı yormadan sakin ve yaşanabilir mekanlar üretmek büyük önem ifade ediyor.