Arama
Srebrenitsa ve mavi kelebekler
Srebrenitsa Soykırımı, aradan geçen 29 yıla rağmen hem Boşnak halkı hem de tüm Müslümanlar için kapanmayan bir yara… 8 bin 372 Boşnak sivilin Sırp askerlerce katledildiği bu soykırım, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak tarihe geçti. Yaşanan katliamdan kaçmaya çalışanların menzili ise yine "ölüm yolu" oldu. Boşnaklar, "fazla mermi gitmesin" diye kendi elleriyle kazdıkları çukurlara atılıp bombalanarak katledildiler. Yıllar sonra Bosna Hersek'in başkanı Aliya İzzetbegoviç, bu mezarları nasıl bulduklarını şu sözlerle anlatmıştı: "Nerede mavi kelebek gördüysek orayı kazdık..."
"Onların mezarını biz bulmadık. Kelebekler buldu. Mavi kelebekler. Sadece toplu mezarların olduğu yerde biten bir çeşit bitkiyle beslendikleri için bazı bölgelere kümelendiklerini anladık.
Nerede mavi kelebek gördüysek orayı kazdık."
📌 Srebrenitsalı Boşnak sivillerin o dönem "tutunacak dal" olarak gördüğü Hollandalı BM askerlerinin rolü, aradan 29 yıl geçmesine rağmen bugün de tartışılıyor.
📌 Şehrin Sırp güçlerince işgal edilmesinin ardından çekilen ve kamuoyunun da aşina olduğu görüntülerde, Hollandalı BM askerlerinin komutanı Thom Karremans'ın 11 Temmuz 1995'te görüştüğü Mladic karşısında el pençe durması gözden kaçmıyor.
📌 Şehre giren Sırp askerlerine ateş açılması nedeniyle Karremans'ın adeta ifadesini alan Mladic'in, görüntülerin sonunda ise Karremans'a içki ısmarlaması ve ikilinin birlikte kadeh kaldırması dikkati çekiyor.
📌 Hollandalı askerlerin Srebrenitsa'dan uğurlanması öncesinde de Sırp komutanın Karremans ve ailesine çeşitli hediyeler vermesi de bir başka detay olarak göze çarpıyor.
📌 Görüntülere rağmen Karremans hiçbir zaman yargılanmadı. Hollanda devleti ise Srebrenitsa'daki katliamdan "kısmen" suçlu bulundu. Kurban yakınlarınca 2007'de açılan davada, Lahey Bölge Mahkemesi, Srebrenitsa'nın işgali sırasında BM bünyesinde görevli Hollandalı askerlere sığınan 300 Boşnak sivilin Sırp askerlerine teslim edilmesinden dolayı Hollanda'yı suçlu buldu. Mahkeme, "Hollandalı askerlerin, Sırplara teslim edilen 300 kişinin öldürüleceğini öngörmesi gerektiğini" ifade etti.
📌 Hollandalıların Lahey kentideki Uluslararası Adalet Divanı, 2007'deki kararında, ICTY'den gelen kanıtlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları "soykırım" olarak nitelendirdi.
📌 Sırp komutan Ratko Mladic, ICTY'de sonuca bağlanan davada, aralarında Srebrenitsa Soykırımının da bulunduğu birçok suçtan müebbet hapse mahkum edildi.
📌 Aynı mahkeme, 2016'da sonuca bağladığı davada, Bosnalı Sırpların eski lideri Radovan Karadzic'e Srebrenitsa soykırımı dâhil 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası verdi.
📌 Mahkeme ayrıca, Srebrenitsa soykırımındaki suçları nedeniyle eski Sırp General Radislav Krstic'i 35 yıl, Vidoje Blagojevic'i 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara'yı ömür boyu, Drago Nikolic'i 35 yıl, Ljubomir Borovcanin'i 17 yıl, Vinko Pandurevic'i 13 yıl, Radivoje Miletic'i 19 yıl, Milan Gvero'yu 5 yıl hapse mahkûm etti.
📌 Bosna Hersek Mahkemesinde görülen davada ise 13 Temmuz 1995'te bine yakın Boşnak sivilin öldürülmesiyle suçlanan Milorad Trbic, 30 yıl hapse mahkûm edildi. Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı.
📌 Eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa'daki soykırımla suçlanmış ancak ICTY'deki yargılanması devam ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde yaşamını yitirmişti.