Arama
Sultan Abdülhamid'in evlatlarına nasıl kıyıldı?
Parasızlıktan ve açlıktan ölen Ahmet Nureddin Efendi; aidat ödenmedi diye kabri kaldırılan kemikleri de kimsesizler mezarlığındaki mazgala atılan Şehzade Orhan Efendi; ev sahibinin acıyarak kira almadığı köhne bir pansiyon odasında vefat eden Zekiye Sultan; Arnavutluk'ta bir Nazi toplama kampında tifodan ölen Naime Sultan… Vefatının 101'inci yılında Sultan Abdülhamid'i ve sefalet içinde sürgün hayatı yaşayan, sahip çıkılmadığı için mezarları dahi olmayan evlatlarını rahmetle anıyoruz.
Bidar Sultan
Bidar Sultan, ailesiyle birlikte Orient Ekspres'le sürgüne çıktığında henüz iki aylıktı. Bidar'ın anlamı uykusuz demek. Ancak onun küçük bedeni sürgün soğuğuna dayanamadı ve yolculuğun sonunda her ne kadar ailesi uyandırmaya çalışsa da uyanamadı. İki aylıkken sürgünde soğuktan vefat eden Bidar Sultan 2. Abdülhamid'in torunuydu…
Tarihte Bidar Sultan'ın adı, sürgünün en genç ve ilk kurbanı olarak geçer. Sürgün hikâyesi Bidar'ın kısacık ömründe son buldu ama babası Abdülkadir Efendi için uzun ve dert dolu geçti. Bidar Sultan vefat ettikten sonra ailesinin yanlarında götürdüğü nakit para bitti. Satılacak mücevher de kalmayınca yokluk iyice hissedildi. Ailesi kaldıkları otelden ucuz bir pavyona geçti. Babası saraydayken öğrendiği keman sayesinde evinin nafakasını çıkarmaya çalıştı. Orkestrada kemancılık yapan Abdülkadir Efendi, önce borçla sonra hastalıklarıyla baş edemedi. Aile Sofya'ya göçtü. Abdülkadir Efendi, Kral 3. Boris sayesinde kemancılıktan kantarcılığa terfi etti.
1944 yılında vefat ettiğinde, Müslüman Mezarlığı'na cesedi kokmadan gömüldüğü için, diğer sürgünlere göre şanslıydı. Abdülhamid'in mirası önce kâtibi sonra dişçi Sami Günzberg tarafından iç edilmeseydi, belki Abdülkadir Efendi ve ailesinin sürgün hayatı daha rahat geçerdi.
Zekiye Sultan'ın çocukluğu...
Sultan Abdülhamid'in kızı Zekiye Sultan, Fransa Pau'da, ev sahibinin acıyarak kira almadığı köhne bir pansiyon odasında vefat etti. Cenazesi bir Müslüman memlekete götürülmek üzere bir kilisenin bodrumunda kaldı. İki sene sonra kimsesizler mezarlığında bir çukura atılmıştır. Boğaz Köprüsü'nün altında bugün Reina'nın bulunduğu yerde 110 hizmetkârın çalıştığı muhteşem bir yalısı bulunan, her ay fakirlere binlerle altın dağıtan Sultan'ın bir mezarı bile yoktur.
Sultan Hamid'i bir başka kızı Naime Sultan, Arnavutluk'ta bir Nazi toplama kampında tifodan öldü. Beraberindeki dört cariye, Sultan'ı teçhiz edip bir köy mezarlığına defnettiler. Sultan Mecid'in torunu İbrahim Tevfik Efendi, Nice'de sefalet içinde öldü. Kimsesizler mezarlığında bir Hristiyanın yanına atılıverdi. Oğlu Burhaneddin Cem Efendi'ye bu da nasip olmamış; Amerika'da bir krematoryumda yakılmıştır.
Zevci 1937'de Paris'te vefat eden Ayşe Sultan, o sırada Paris'te bulunan Cezayirli âlim Sidi Kaddur Ben Gabrit'in yardımı ile Afrikalılara mahsus Bobigny Mezarlığı'na defnetti. Bundan sonra hânedandan Paris'te ölenler hep buraya defnedildi.
İskenderiye'de vefat eden hânedan efradının haylisi, Prens Ömer Tosun Paşa'ya ait türbenin hazîresine defnedilmiştir. Nâsır zamanında, yol geçme bahanesiyle türbe tahrib edildi. Buradaki hânedan kabirleri Kâhire'deki Abbasiye'ye naklolundu. 1952'deki bulvar inşaatı bahanesiyle bunlar da kaldırılarak, Afifi'ye nakledildi. 1961'de Hulvan otobanı vesilesiyle buradan da alınıp harap hâldeki Hıdiv Tevfik Türbesi'ndeki bir mezarın içine topluca konuldu. (Ekrem Buğra Ekinci, Mezarları Bile Olmayan Osmanoğulları)