Arama
Sultan II. Mahmud ve modernleşmenin yolunu açan ıslahatları
Sultan II. Mahmud, Osmanlı tarihinde iz bırakan hükümdarların başında gelir. Devlet-i Aliyye'de modernleşmenin temellerini atmış; ancak geleneğe olan bağlılığını hiçbir zaman yitirmemişti. İyi bir tahsil gören II. Mahmud, güzel sanatlara ilgi duymuş; hüsn-i hat alanında henüz şehzadelik yıllarında icazet almıştı. Tambur çalan ve ney üfleyen II. Mahmud, yazdığı şiirlerde ise "Adli" mahlasını kullanırdı. Tıp, eğitim, askeri, idari, hukuk ve sosyal alanlarda pek çok yeniliğe imza atmış ve kendisinden sonra gelen Osmanlı sultanlarını bu anlamda etkileyerek reformların öncüsü olmuştu.
Birçok Osmanlı padişahı gibi o da hat sanatına merak saldı. Kebecizâde Mehmed Vasfi'den sülüs-nesih yazıları meşk etti ve 1807'de ondan icazetname aldı. Padişah olduktan sonra da hatla ilgilenmeye devam etti ve celi sülüs hattına yeni bir üslup kazandıran Mustafa Râkım Efendi'yle vefatına dek çalışmalarını sürdürdü. Onun güzel yazma konusundaki ilgisi yalnız sanatla sınırlı kalmadı; yazılan evrakın hazırlanmasında titizlik gösterdi ve bu durum ömrü boyunca devam etti.
II. Mahmud, hattatlığının yanı sıra iyi bir bestekârdı. Tambur çalar ve ney üflerdi. Bugün tespit edilen 26 bestesi arasında özellikle hicaz divanı ünlüdür. "Adli" mahlasıyla yazdığı şiirlerinden anlaşılacağı üzere şehzadeliğinde iyi bir klasik edebiyat eğitimi aldı. Şu beyiti oldukça meşhurdur:
"Sevdâ-i muhabbet esiyor şimdi serimde
Takdire ne çâre, bu varmış kaderimde"
II. Mahmud, amcası III. Selim'in de etkisiyle askerlik alanına ilgi duydu ve topçuluk eğitimi aldı. Adına menzil taşı diktirecek kadar iyi bir kemankeş (okçu) olan II. Mahmud'un okçuluğa ilgisi ve bu alandaki eğitimi de şehzadeliği döneminde başladı.
Kabakçı Mustafa önderliğindeki asilerin, hâmisi III. Selim'i tahttan indirip yerine ağabeyi IV. Mustafa'yı geçirmesiyle Şehzade Mahmud için kötü günler başladı. Ancak Alemdar Mustafa Paşa'nın karşı darbesi neticesinde, 1 yıl 2 ay süren kısa bir saltanatın ardından IV. Mustafa devrildi ve bu zor dönem sona erdi. Alemdar ve taraftarları III. Selim'in öldürülmesi üzerine hanedanın hayattaki tek erkek üyesi Şehzade Mahmud'u tahta çıkardılar.
II. Mahmud, Osmanlı tahtına geçtiğinde 1806'da Rusya'nın, 1807'de İngiltere'nin Osmanlılara karşı başlattıkları iki cepheli savaş sürmekteydi. Bu dönemde Avrupa'da yaşanan gelişmeler yeni padişaha iktidarını kurması için gerekli imkânı sağladı. Napolyon Fransasının tehdidini tek başına göğüslemek istemeyen İngiltere, 5 Ocak 1809'da, Kal'a-i Sultaniye Antlaşması'ya Osmanlılara karşı saldırgan tavrına son verdi.