Arama
Tarihe yön veren medeniyet: Endülüs
Endülüs, ilk İslam fetihlerinin son halkasını oluşturan bir medeniyetti. Müslümanlar, Kuzey Afrika'nın ardından fetih faaliyetlerini İspanya'ya yöneltmiş; Tarık bin Ziyad kumandasındaki ordu ile İspanya'nın büyük çoğunluğu fethedilmişti. Endülüs, o tarihten sonra muhteşem bir medeniyete ev sahipliği yapmış; Müslümanların ve gayrimüslim tebaanın çeşitli sahalardaki faaliyetleriyle yüksek ve parlak bir ilim merkezi haline gelmişti. Avrupa'nın "karanlık çağı" yaşadığı dönemde ilim Endülüs'ten yayılmaya başlamış, Müslüman alimlerin keşifleri pek çok alanda öncü olmuştu.
🔸İslam ordusunun İspanya'ya geçişinde, Vizigotlarla ilişkileri bozuk olan Ceuta (Sebte) hâkimi Julianos'un da yardımları dokundu. Târık bin Ziyâd, İspanya'nın en güneyindeki Calpe (Cebelitârık, Gibraltar) dağında karargâhını kurduktan sonra yakınındaki Algeciras'ı (Cezîretülhadrâ) kontrol altına aldı.
🔹Çok geçmeden Rio Guadalete (Vâdiilekke) veya Rio Barbate kıyısında karşılaştığı Kral Rodrigo kumandasındaki kalabalık bir Vizigot ordusunu, üç gün veya bir hafta süren zorlu bir savaş sonunda büyük bir kısmını imha etmek suretiyle ağır hezimete uğrattı.
🔸Böylece İspanya'nın fethi için Müslümanların önünde ciddi bir engel kalmamıştı. Nitekim kısa sürede Malaga, Elvira (İlbîre), Cordoba ve Ecija'yı (İsticce) ele geçirildi ve arkasından Vizigotların başşehri Toledo (Tuleytula) fethedildi.
🔹Bu sıralarda Vizigot idaresinden memnun olmayan bazı şehir ve kale halklarının, özellikle ağır dinî baskılara mâruz kalan Yahudiler kapılarını kendiliklerinden açtılar. 712 yılında, Sevilla, Carmona (Karmûne), Niebla (Leble), Mérida'yı (Mâride) zaptettikten sonra fetih hareketi İspanya'nın kuzeyine doğru iki koldan devam etti. Ertesi yıl içerisinde Leon (Liyûn), Galicia (Cillîkıye) bölgeleri ve Lérida (Lâride), Barcelona (Berşelûne), Zaragoza (Sarakusta) şehirleri hâkimiyet altına alındı.
🔸Endülüs, 711 yılından itibaren Müslümanların ve gayrimüslim tebaanın çeşitli sahalardaki faaliyetleriyle yüksek ve parlak bir medeniyetin doğuşuna beşiklik etti.
🔹Bu dönemde Batı, dine aykırı kabul edildiği için aklî faaliyetlerin yasaklandığı "karanlık çağ" denilen bir dönemi yaşıyordu ve Müslümanların kaydettikleri gelişmelerin pek farkında değildi.
🔸11'inci yüzyılda gerek Doğu'ya gerekse Endülüs üzerine tertip edilen Haçlı Seferleri vesilesiyle Hristiyanlar İslam medeniyetini yakından tanıma fırsatı buldular.
🔹Avrupalıların bundan sonra zihnini meşgul eden en önemli konu, Müslümanların böyle yüksek bir medeniyeti nasıl gerçekleştirdikleri meselesi oldu ve bunu anlayabilmek, İslam medeniyetini yakından tanıyabilmek için Arapça eserleri kendi dillerine tercüme etmeye başladılar.
🔸Arapça yazılmış ilmî ve felsefî eserlerin Latinceye tercüme faaliyetinin yoğunlaştığı merkezlerden biri Sicilya, diğeri de İspanya idi.
🔹Özellikle İslam kültürünün gelişmesine önemli katkılar sağlayan Endülüs, her ne kadar 11'inci yüzyıldan itibaren siyasi bakımdan bir sarsıntı dönemine girmişse de "reconquista" hareketi çerçevesinde bu ülke topraklarını tekrar ele geçirmeye başlayan Hristiyan idareciler, Endülüs medeniyetine duydukları hayranlık sebebiyle Arapça öğrenimini ve Arapça eserlerin Latinceye tercümesi işini teşvik hatta bizzat himaye etmişlerdi.