Arama
Tuna'da kaybolan bir Osmanlı: Adakale
Avrupa'nın en uzun boğazında bir Osmanlı mevkisi olan Adakale, hem Belgrad'a giden yolun kapısı hem önemli bir karakol hem de Tuna nehrinin kilidiydi. Aralıklarla da olsa uzun yıllar Osmanlıların hakimiyetinde kalan ada, zaman zaman Avusturya'nın ilhak çabalarına karşı sonuna kadar direnmişti. Lozan Antlaşması ile Romanya'ya bırakılan Adakale, 1968 yılında yapılan Demirkapı Barajı ile birlikte Tuna nehrinin derinliklerinde kayboldu.
🔸 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu uzun yıllar boyunca adaya gözünü dikmişti. 1718-1738 yılları arası Avusturya-Macaristan işgaline uğrayan ada, Sadrazam Yeğen Mehmed Paşa tarafından geri alındı.
Sadrazam Yeğen Mehmed Paşa kimdir?
Dürüst ve ciddi bir devlet adamıdır. 1745'de Revan'da hastalanıp vefat etmiştir.
🔸 Bu tarihten itibaren Adakale'deki kilise camiye çevrildi ve Osmanlı hakimiyetinin bir simgesi, nişanesi olarak İstanbul'dan imam gönderildi.
🔸 Sırp isyanlarının başlangıç döneminde ada, isyancıların cezalandırıldığı bir mekan olmuştu. Sırp çetelerinden yakalanan ve özellikle ahaliye zulmedenler Adakale'de infaz edilirdi.
🔸 Sırp asiler bu sebepten dolayı adaya ayrıca bir husumet besledi. Yıllar boyunca adaya farklı suretlerde saldırılar gerçekleştirerek Osmanlı hakimiyetine zarar verme çabası içinde oldular.
🔸 Sırpların Rusya destekli isyanları başarıya ulaştığında, bir devlet hüviyeti kazandıklarında ise Sırplar ve Osmanlılar toprak paylaşımına başladı.
🔸 1867 yılında Osmanlı askerleri bölgedeki kaleleri boşaltarak Sırbistan'ı terk etti. Ama Adakale bu noktada bir istisna oldu. Osmanlılar adayı bırakmadılar.
🔸 3 Mart 1878 tarihli Yeşilköy Antlaşması'nda Adakale'nin boşaltılması kararı alındıysa da ada konumu gereği Sırbistan, Osmanlı, Avusturya ve Romanya devletlerinin ortasında kalmıştı.
🔸 Kısa bir süre sonra gerçekleşen Berlin Kongresi'nde ise adanın varlığı unutuldu. Hatta Osmanlılar hakimiyetlerini kesinleştirmek için Adakale'ye bir nahiye müdürü ve hakim göndermişti.
🔸 II. Meşrutiyet'in ilanının ardından bir mebusla Meclis-i Mebusan'da temsil edilen Adakale adeta kimsenin görmediği uzaktaki o köydü. Vardı ama çok uzaktaydı ve artık imparatorlukla arasında kara bağlantısı da yoktu.
🔸 1920'de imzalanan Trianon Antlaşması ile Romanya'ya devredilen adanın el değiştirmesi ancak 1923'de imzalanan Lozan Antlaşması'ndan sonra olacaktı.