Arama
Türkiye’nin yarım kalan hikayesi: Devrim otomobili
Türkiye'nin ilk yerli otomobil projesinin nasıl ortaya çıktığını biliyor musunuz? Peki ya, "Devrim" adı verilen bu otomobilin nasıl "yarı yolda" bırakıldığını? Sürüş testi sırasında neden "benzin konulmadığını" ya da halen çalışan bu yüzde yüz yerli otomobilin üretiminin hangi güçler tarafından engellendiğini? Bundan 59 yıl önce başlayan "Devrim" serüvenini sizlerle buluşturuyoruz.
16 Haziran 1961 günü Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 kadarı Ankara' da bir toplantıya çağrıldı.
Toplantıya başkanlık eden Genel Müdür Yardımcısı Emin Bozoğlu, Ulaştırma Bakanlığından alınan bir yazıyı okudu. Yazıda "Ordunun cadde binek ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi" görevinin TCDD İşletmesine verildiği belirtiliyordu.
Verilen müddet 29 Ekim 1961, yani tanınan süre 4,5 aydı. Bu süre içinde bu çapta bir geliştirme çalışması yapılabilir miydi? Bırakınız geliştirmeyi, hiçten yola çıkarak, çalışabilecek bir otomobil yapılabilir, böyle bir mucize gerçekleştirilebilir miydi?
Toplantıda söz alanların çoğu böyle bir projede seve seve çalışmaya hazır olduklarını, fakat böylesine kısa bir sürede sonuç alınabileceğini sanmadıklarını dile getirmeye çalışmış, bir kısmı da hayır demişlerdi.
Tüm ülkede ise üniversitesinden, basınına, bir avuç sanayicisinden, politikacısına, sesini duyurabilen herkes Türkiye'de ne otomobil, ne de motor yapılabileceğine inanıyor; özel sohbetlerde, röportajlarda, hatta film gösterili konferanslarda bu görüş vurgulanıyordu.
Fakat bu inanılmaz durum gerçekleşti ve 29 Ekim 1961 sabahı Türkiye' de yapılan bir otomobil, kaportası pürüzsüz olmasa da, kendi tekerlekleri üzerinde ve yine Türkiye' de yapılan kendi motorunun gücüyle Büyük Millet Meclisi binasının önüne götürülerek Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'e sunulabiliyordu.
Türkiye'nin otomobil serüveni, Tophane rıhtımında Ford'a ait ilk montaj fabrikasının kurulması ile başladı. Ancak fabrika ekonomik buhran sebebi ile çok az üretim yapabildi ve ardından kapatıldı.
1952'de Tuzla'da jeep montajı için fabrika kuruldu. Daha sonra askeriyeye devredilen fabrika 2006 yılında kapatıldı. 1955 TOE kamyon üretimi için İngiliz Triumph ile iş birliğine gitti. Bu iş neticesinde kurulan fabrikada Zafer modeli kamyon üretilecekti; ancak bu hiçbir zaman gerçekleşmedi.
Ve 1961…
Devrim isimli yerli otomobil projesi başlatıldı. Proje 135 günde tasarlandı ve yerli otomobil üretildi.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı töreni esnasında Cemal Gürsel'i taşıyan otomobil protokol gereği benzin konulmadığı için yolda kaldı. Böyle bir tuzak kuran ithalat odakları Devrim'i linçe tabi tutarak üretimin önüne geçti.