Arama
Türklerin ilk kadın generali: Kurmancan Datka
"Dağların Kraliçesi" olarak tanınan, Türkistan tarihinin efsanevi ismi Kurmancan Datka, Kırgızistan halkını bir araya toplayarak "ilk kadın general" olmuştur. Siyasette adından çokça söz ettirmiş ve Ruslarla mücadelelere girmiştir. Savaşçı kişiliğinin yanı sıra sanata olan sevgisiyle de tanınmış, "Ziynet" mahlasıyla şiirler kaleme almıştır. İşte günümüzde dahi dillerden düşmeyen hikayesiyle Kırgızların Ulu Datkası...
KURMANCAN VE ALİMBEK DATKA
🔹 Kurmancan'ın ailesi çıkan söylentilerden kızlarını korumaya çalışır. Kısmen de başarırlar. Yaşanan bu olayların üzerinden bir yıl geçmeden Kurmancan'ın babası vefat eder.
🔹 O yıllarda Hokand Hanlığı'na bağlı olan Alay Bölgesi'ni yöneten Alimbek Datka Kurmancan'ın cesaretine, kararlı duruşuna hayran olur ve onunla evlenmek ister. Fakat hala evli olan Kurmancan, Alimbek'e karşı bir şeyler hissetse de bu durumdan kaçınır.
🔹 Alimbek'in ise pes etmeye niyeti yoktur. Ne yapıp ne edip senede bir kere toplanan kadılar mahkemesini toplamayı başarır. Eşiyle çoktan ayrılmış olan Kurmancan'ın, hukuken boşanmasını sağlar.
🔹 1831 yılında Kurmancan ile Hokand Alay Komutanı Alimbek hayatlarını birleştirir. Mutlu bir yuva kuran çiftin 5 oğlu ile 2 kızı olur.
(X) Hokand Hanlığı
(X) Bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan sınırları içinde kalan bir alanda, 1709 - 1876 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan hanlık.
KURMANCAN'IN YÖNETİMDE SÖZ SAHİBİ OLMASI
🔹 Kurmancan, eşi Alimbek ile beraber Hokand Hanlığı'nda vuku bulan olayları ve siyasi faaliyetleri yakından takip etmeye başlar.
🔹 Alimbek görevi gereği sarayda olduğu dönemlerde Kurmancan eşinin yerine geçer ve eksikliğini hissettirmez, Kırgız halkına liderlik yapar.
🔹 Fakat Kurmancan ile Alimbek'in bu mutlu birliktelikleri çok sürmez. Hokand Hanlığı'nın sürekli el değiştirmesi, işgal edilmesi gibi durumlardan ötürü ortalık iyice karışmıştır.
🔹 1862 yılında Alimbek Datka'nın Hokand Sarayı'nda olduğu bir gün düşmanları tarafından suikasta uğraması sonucu yaşamını yitirir.
🔹 Alimbek Datka'nın koltuğu boş kalmıştır, yerine Kurmancan'dan başka geçebilecek vasıfta kimse yoktur.
(X) Ruslar Türk dünyasını nasıl ayrıştırdı?
(X) Datka ne demek?
(X) Datka, general anlamına gelen bir kelimedir.
🔹 Eşinin yerine geçen Kurmancan, Hokand Hanlığı ile tüm bağını kopararak güneydeki Kırgızların başına geçer. Savaşçı kimliği, adaleti ve halkına olan sevgisi onu unutulmaz bir kadın lider yapacaktır.
🔹 Kurmancan Datka'nın siyasi bakış açısının oluşmasında Alimbek Datka'nın rolü ve emeği çoktur. Alimbek kendisini Hokand'a götürmüş, siyasi ve sosyal faaliyetlere katılmasını desteklemiştir.
🔹 Eğer eşini desteklemese ve bilgilerini aktarmasaydı, Dağların Kraliçesi bugün saygı ve hürmetle anılan bir komutan olmayacaktı belki de.
🔹 Eşinin ölümünden sonra Kurmancan, etrafına baatır adı verilen savaşçı gençleri bir araya toplar ve ordu kurar. Döneminin güçlü devlerinden olan Hokand Hanlığı ve Buhara Emirliği, Kurmancan'ın askeri gücünden dolayı varlığını kabul etmek zorunda kalırlar.
🔹 Beyliği tanımalarında etkili olan bir diğer neden ise Kudayar Hanlığı'nı korumak için gerekli gücün Kurmancan olduğu düşüncesidir.
(X) Batır ne demek?
(X) Eski Türk "batır" kelimesi "kahraman" anlamına gelmektedir.
(X) Buhara Emirliği
(X) Aştarhan hanedanı'nın son hanı olan Ebül Gazi zamanında, Muhammed Rahim Han yönetimindeki Özbek devletidir.
DATKA UNVANINI ALMASI
🔹Hokand Hanı Kudayar Han ile Buhara Emiri Seyyid Muzaffer, Kurmancan'ı Oş'ta ziyaret ederler ve Alimbek Datka'nın yerine üvey oğlu Carkınbay'ı getirmek istediklerini dile getirirler.
🔹 Carkınbay bu teklifi kabul etmeyince aday olarak tek Kurmancan kalır. Böylece "datka" unvanı ile şereflendirilen Kurmancan, hanlıktaki tüm devlet işlerinde aktif rol almaya başlar.
🔹 1865 yılında Kudayar Han'ın tekrar iktidara gelmesinden sonra Kurmancan Datka, payitahtta davet edilerek misafir edilir ve oğlu Abdıldabek Oş vilayetinin beyi tayin edilir.