Arama
Yakup Beg ile Sultan Abdülaziz görüşmeleri
Savaşçı bir kimliğe sahip olan Türkler, dünya tarihi boyunca geniş coğrafyalarda hüküm sürmüşlerdir. Türkistan bölgesinde uzun yıllar hakimiyet kuran Uygur Türkleri de gösterdikleri başarılar ile isimlerini tarihe altın harflerle yazdırır. 19. yüzyılın ortalarında Yakup Beg adındaki Uygur Türk'ü, siyasi arenada zekasıyla ön plana çıkar. İşte, Yakup Beg'in, Osmanlı'nın 32. padişahı Sultan Abdülaziz ile yaptığı görüşmenin detayları...
YAKUP BEG'İN BEDEVLET OLMASI
◾ Kaşgar'a gelen Buzuruk, Hudayar tarafından han olarak ilan edilir. Bu esnada Yakup Beg ise önce Kaşgar'ı alır ardından Kuçay'ı, Korlay'ı ve Turfan'ı ele geçirir. Güçlü bir askeri yapısı bulunan Yakup Beg, Buzuruk Han'ın iktidarını sonlandırır ve kendini "Bedevlet, Atalık Gazi" ünvanları verilir.
◾ Yakup Han Bedevlet, zekasını siyasi bir araç görür; İngiltere, Rusya ve Osmanlı gibi devletler ile diplomatik ilişkiler kurar. Ticaret konusunda Rusya, askeri teçhizat alanında ise İngiltere ile arasını iyi tutar.
Turfan nerede?
Turpan olarak da bilinen Turfan şehri, günümüzde Doğu Türkistan sınırları içinde yer almaktadır. Bu tarihi bölge aynı zamanda bir vahadır.
YAKUP BEG VE OSMANLI İLİŞKİLERİ
◾ Kaşgar Hanı Yakup Beg yönetimde bulunduğu süre zarfında, Osmanlı İmparatorluğu ile çok iyi ilişkiler kurar. Bilhassa Anadolu Türklerinin askeri yapısını örnek alır ve bu alanda pek çok yeniliğe imza atar.
↪ Osmanlı Devleti ise kuruluşundan itibaren Kaşgar Hanlığı'nın varlığından haberdardır.
◾ Hakim olduğu coğrafyada istikrarı sağlayan Yakup Han, İslam dünyasının hamisi Osmanlı ile temaslarını artırmak ister. Bu hedef doğrultusunda 1865 yılında, Osmanlı'ya Hokand elçisi Yakup Seyyid Han'ı gönderilir.
Yakup Seyyid Han kimdir?
1818-1899 yılları arasında yaşamış olan Yakup Seyyid Han, Yakup Beg'in yeğenidir. Aynı zamanda bir diplomat ve elçidir.
SEYYİD HAN'IN OSMANLI'YA ELÇİ OLARAK GÖNDERİLMESİ
◾ Osmanlı Devleti, zamanında Türkistan hanlıklarına gerektiği ilgi ve alakayı gösteremediği için bunu telafi etme niyetindedir. Bundan ötürü Yakup Beg'e ekseriyetle yakın davranmaya ve yardımlar yapmaya başlar.
◾ Elbette bunun sebeplerinden biri de Osmanlı'nın, Asya siyasetinde etkin bir rol üstlenmek istemesidir. İstanbul'a elçi olarak gönderilen Seyyid Han Töre, Rusya'nın Hokand Hanlığı'nı tamamen yok etmeye niyetli olduğunu görür. Bunun üzerine 1870 yılında İstanbul'dan Hokand'a gitmek yerine direkt Kaşgar vilayetine geçer.
SULTAN ABDÜLAZİZ'İN YAKUP HAN'A YARDIMI
◾ Yakup Han Bedevlet, Kaşgar'a gelen yeğeni Yakup Han'ı bu sefer doğrudan Sultan Abdülaziz ile görüşmeye gönderir. Elçi, bölgede yaşanan Rus ve Çin tehdidini ve baskısını Sultan'a aktarır.
◾ Uygur Türklerinin isteklerini dikkate alan Abdülaziz, Kaşgar ordusuna; askerleri eğitmek üzere subaylar, iki bin tüfek, altı krupp topu, kapsül ve barut imal aletleri gibi yardımlar da bulunur.
Sultan Abdülaziz kimdir?
Sultan Abdülaziz, Osmanlı'nın 32. padişahı ve 111. İslam halifesidir. II. Mahmud ve Pertevniyal Valide Sultan'ın oğlu, Padişah Abdülmecid'in kardeşidir. 31 yaşında tahta geçen Abdülaziz, tahttan indirilip şehit edilmiştir.
EMİR-ÜL MÜSLİMİN
◾ Kaşgar'a yardım götüren Osmanlı heyeti, yüz top atışıyla karşılanır. Yakup Beg ise Abdulaziz adına hutbe okutulması ve sikke basılmasını emreder. Abdülaziz tarafından ise Yakup Beg'e, Müslümanların Emiri manasına gelen "Emir-ül Müslimin" ünvanı verilir.
◾ Yakup Han bu ünvanın verilmesinin ardından teşekkürünü bildirmek için, 7 Nisan 1875 tarihinde Sultan Abdülaziz'e bir mektup gönderir. Mektupta: "Devlet-i Aliyye'nin sancağını açtıkları, hutbeyi halife adına okutup, sikkeleri Abdülaziz adına bastırdıkları" gibi ifadeler yer alır.
◾ Osmanlı ve Uygur Türkleri arasında yaşanan bu güzel gelişmeler bir zaman sonra Rusya ve Çin'in tarafından sekteye uğratılacaktır.