Arama
Yavuz Sultan Selim Kanuni’ye ne miras bıraktı?
Doğu'ya yaptığı fetihlerle ve kişiliğiyle Osmanlı Devleti'nin en önemli padişahlarından biriydi Yavuz Sultan Selim. Sultan Selim'in oğlu Kanuni daha önce hiçbir padişahın sahip olmadığı avantajlarla Osmanlı tahtına çıktı. Peki, Yavuz Sultan Selim tek oğlu olan Kanuni'ye ne miras bırakmıştı?
I. Selim babasını devirip, tahta çıktığında, Ahmed ve Korkud adlarında iki kardeşi ile daha önce ölmüş kardeşlerinin oğulları olan 6 yeğeni vardı. Ayrıca Şehzade Ahmed'in de 5 oğlu bulunuyordu. II. Bayezid, oğlu Selim lehine tahttan çekilirken kardeşlerine dokunmaması için ondan söz aldı. Ahmed, Amasya'da, Korkud ise Manisa'da valiliklerine devam etti. Ancak Yavuz gibi haşin habitatlı bir hükümdar kardeşleri sağ iken tahtta huzur içerisinde oturabilir, ne de tahta geçmesine ramak kalmışken yeniçerilerin ayaklanmasıyla hükümdarlığı kaybeden Şehzade Ahmed padişahlık iddiasından vazgeçebilirdi.
Şehzade Ahmed, Anadolu'da ve devlet adamları arasında taraftarının fazla olduğunu düşünerek tahtı ele geçirmek üzere harekete geçti. Oğlu Alaeddin, Bursa'yı işgal etti. Yavuz, bu gelişme üzerine oğlu Süleyman'ı İstanbul'da bırakarak 70 bin kişilik bir ordu ile Şehzade Ahmed'in üzerine yürüdü. Yavuz'un kuvvetleri karşısında tutunamayacağını gören Şehzade Ahmed, Malatya tarafına kaçtı. İki oğlunu ise yardım istemek üzere Şah İsmail'e gönderdi. Bunun üzerine Bursa'ya geri dönen Yavuz onun yeniden harekete geçmesini beklemeye başladı.
Bir müddet sonra hareket geçen Şehzade Ahmed, Amasya'yı ele geçirdi. Bu sırada Yavuz, kendi oğlundan başka hiçbir şehzadeyi sağ bırakmamaya karar verdi. İlk olarak kardeşleri Alemşah, Şehinşah ve Mahmud'un oğullarını öldürttü. Şehzade Korkud tahta karşı Ahmed kadar hırslı değildi. Ancak Yavuz onun da kendisine karşı harekete geçebileceğini düşündüğünden, bazı devlet adamlarının ağzından ona mektuplar yazdırtarak, onun niyetini anlamaya çalıştı bu mektuplarla içindeki saltanat hırsı ortaya çıkan Şehzade Korkut, kardeşi Selim üzerine yürüyünce Manisa'dan kaçsa da, yakalanıp öldürüldü.
Bu dönemde İran'da kurulmuş olan devlet bir Türk devletidir. Üstelik bu devleti kuranlar Anadolu'dan kalkıp İran'a gitmiş Türkmenlerdir. Sivas, Tokat, Antalya gibi bölgelerden kalkarak şeyhlerinin yanında mücadele veren Anadolu Türkmenlerin tamamı değil, bir kısmı İran'a gitmişti. Aşiretlerinin bir kısmı Safevi hizmetinde iken kalanları Osmanlı topraklarında yaşıyordu. Bu Türkmenlerin Safevi Devleti'ne olan gönül bağları ve Şah İsmail'in bunlar arasındaki propaganda faaliyetlerini Osmanlı topraklarını tehdit etmekteydi. Nitekim 1511'de Şah İsmail'in halifelerinden Şahkulu'nun Türkmenlerle başlattığı isyan zorlukla bastırabildi.
Memlük Devleti, Cidde'ye çıkan ve Mekke ve Medine'yi tehdit eden Portekizliler'in ilerleyişini durduramıyordu. Hindistan'dan mal akışı da Portekizliler yüzünden azalmıştı. Bu durum ise Mısır'ın zenginliğinin sona ermesi demekti. Yavuz'un ilk yıllarında da iki devletin ilişkileri iyi durumdaydı. Ancak Memlükler'in Çaldıran Savaşı'ndan sonra Safeviler'le antlaşma yapması ilişkilerin bozulmasına sebep oldu.
Osmanlıların, Maraş ve civarında hüküm süren Dulkadirli Beyliği'ni ortadan kaldırmaları durumu daha da gerginleşti. Memlük hükümdarı Kansu Gavri'nin Dulkadirli Beyliği'nin son beyi Alaüddevle Bey'inn oğluna verilmesini istemesi ve İran üzerine yürüyen Osmanlı ordusuna karşı harekete geçmesi, Yavuz'un hedefinin değişmesine sebep oldu. Yavuz Mısır'da hükümdar seçilen Tumanbay'a, Osmanlı İmparatorluğu'na tabi olup, vergi vermek şartıyla Gazze'den itibaren Mısır'ı bırakmayı telif etti, ancak bu isteği kabul görmedi. Son Memlük sultanı Tumanbay'ın yakalanıp asılmasın ardından Mısır'da Osmanlı denetimi kurulabildi. Memlüklere tabi olan Mekke şerifleri de Mısır'ın fethinin ardından Osmanlı hâkimiyetini tanıdılar. Böylece İslamiyet'in kutsal toprakları Osmanlıların kontörlü altına girdi.
1516'da Mısır seferine çıktı. Yavuz, Memluklerden daha önce İran'a yardım etmeyeceklerine dair ahit almıştı. Onlar, bu ahdi bozdukları için üzerlerine yürüdü. Memluk ordusu ile Mercidabık Ovası'nda karşılaştı. Onları, kesin bir şekilde mağlup etti.
Ancak, bu zaferin ikmali için Mısır'a ulaşması stratejik bir zaruretti. Bunun içinse, 2.500 kilometrelik bir mesafeyi, Sîna Çölü'nü geçmek gerekiyordu. O, bu güç işi hiçbir zayiat vermeden, herhangi bir ikmal güçlüğü çekmeden on üç günde başardı.
Büyük bir askerî deha sayılan Napolyon bile, Yavuz'dan üç yüz yıl sonra bu işi başaramamış ve Fransız askerleri susuzluktan çıldırarak birbirlerini vurmuşlardı. Birinci Cihan Harbi'nde, yeni tekniğin verdiği imkânlarla bile bu çölün, ancak on bir günde geçilebilmiş olması düşünülürse, Yavuz'un yaptığı işin azameti daha iyi anlaşılır.
Paşalar ve askerde bu çölün nasıl geçilebileceğine dair büyük tereddütler vardı. Bu amansız çöl, sanki gündüz cehennem; gece ise, bir buz diyarı idi. Gün içinde artı 50 ile eksi 20 arasında değişen bir iklime sahipti.