Arama
Ayasofya'nın gizli tünelleri
Ayasofya'nın yeni keşfedilen dehlizleri, tünelleri, mahzenleri ve yer altı mezar yapıları, yer üstünde olduğu kadar altında da derin bir geçmiş barındırdığını gözler önüne seriyor. Yapının altında ve etrafında toplam uzunluğu yaklaşık bir kilometreyi bulan tüneller, herkes için yeni bir heyecan uyandırdı.
▶ Mekanda yapılan çalışmalar sonucunda altta kalan tünellerin, Ayasofya yapısının özgün 'atrium' yani dış avlu yapısından, yer üstünden aşağıda kalmalarından dolayı daha az yıpranması göze çarpan ilginç bir detay oldu.
Atrium ne demektir?
Eski Roma mimari yapısına sahip ev alanlarının ortasında bulunan avlu yapısı.
▶ Tarihi mekan bakımsızlık nedeniyle moloz ve toprak dolguyla neredeyse yarısına kadar dolarken, mekanın üzerindeki kestane ağacının köklerinin, yapının tonozunu delerek aşağıya inmesi de tünelde tahribata sebep oldu.
▶ Yer altında konuşlanan bu mekan grubunu Ayasofya'nın her daim ihtiyaç duyduğu, çok fazla ortalıkta ve göz önünde olunması istenmeyen malzemelerin depolandığı mahzenler olarak kullanılıyordu.
▶ Ayrıca dış avlu yapısının altyapısını oluşturan mekanlar da Ayasofya ile aynı zamana, 6. yüzyıla tarihlenirken, bu mekanların bilinmesi, korunması, temizlenmesi ve ciddi bir restorasyondan geçmesi de büyük bir önem arzediyor.
▶ Yapılan çalışmalarda temel amaç Ayasofya'nın üstyapısı gibi altyapısını da mimari anlamda belgelemek ve mevcut sorunlarının giderilmesine yönelik bir farkındalık oluşturmak. Çalışmada yaklaşık 1 kilometre uzunluğundaki yer altı yapıları taranırken, yapıların 668 metre uzunluktaki kısmı da 3 boyutlu olarak belgelenmiş.
▶ Tıkanıklıktan ötürü cihaz giremeyen yaklaşık 268 metre uzunluğundaki kısmının da ölçümleri el ile yapılırken, erişebilen tüm yer altı yapılarının da haritası gün yüzüne çıkarıldı. Zaman içerisinde tıkanıklıklardan ötürü kaybolan bağlantılar yeni çalışmalar ile açılmaya çalışılıyor.
▶ Adeta Ayasofya'nın hayat damarları gibi dört bir yanını saran tüneller ne yazık ki yüzyıllara dayanan bakımsızlıktan, dolgu ve birikimlerden ötürü yer altı yapıları yapılma amaçlarından uzaklaşmış durumdalar.
▶ Yer altı yapılarının araştırılması, temizlenmesi, belgelenmesi hem ilgilisi olduğu binanın korunması hem de ilişkili olduğu şehrin diğer yer altı yapılarının ortaya çıkartılması bakımından Ayasofya'nın tünelleri büyük bir ehemmiyete sahip.
Sahabelere ev sahipliği yapan Yeraltı Camii hakkında 10 bilgi
▶ Ulu mabedin yer altı mekanlarının büyük bir kısmı su tesisatı ve havalandırma amacıyla inşa edildi. Ayasofya'nın tünellerinin Kız Kulesi ve Adalar gibi yerlere uzandığı yönünde halk arasında bir efsane de söz konusu.
▶ Ancak uzmanlar bu efsanelerin bilimsel olarak herhangi bir bulguya veya belgeye dayanmayan, ispatlanması mümkün olmayan iddialar olduğunu belirtiyor.