Arama
Yok olmaktan son anda kurtulan tarih: Yıldız Kütüphanesi
Osmanlı son döneminin parlayan yıldızı Sultan II. Abdülhamid; devlet yönetiminde olduğu kadar ilim, arşivcilik ve kitaplar konusunda da hassas bir kişilikti. Namı Avrupa'ya ulaşan kitapseverliği ile bilinen Sultan, yeni yayınlanan eserleri dahi hızla tercüme ettirip Türkçeye kazandırıyordu. Bunun en güzel örneği de Yıldız Sarayı içerisinde titizlenerek kurdurduğu kütüphaneydi. İşte, 31 Mart Vakası'nda yok olmanın eşiğine gelen Yıldız Kütüphanesi...
◾ 31 Mart hadisesinin ardından İstanbul'a giren Hareket Ordusu'nun komutanlarından olan Mirliva Şevket Turgut Paşa Yıldız Sarayı'nı teslim almıştı.
Mirliva nedir?
Osmanlı askeri terimlerinden olan mirliva günümüzde tuğgeneral ve tümgeneral arası bir rütbeye tekabül ediyordu. Rütbe 26 Kasım 1934 tarihinde iptal edildi.
◾ İstanbul'da meydana gelen hadiseler esnasında çatışmalara girmeyen Bulgar askerlerinin Yıldız Sarayı'na alınmasıyla tarihte eşine az rastlanır bir yağma görüldü.
◾ Sultan II. Abdülhamid'in 33 yıl boyunca binbir emekle topladığı eserler, şahsi servet, süslemeler, perdeler ve mobilyalar büyük hadisede yağma edildi.
◾ Büyük yağmanın sonunda Yıldız Sarayı'nın ayakta kalan tek bölümü kütüphanesiydi. Değerli eşyalar bittikten sonra Hareket Ordusu'nun bir bölümü kütüphaneyi fark etti.
◾ Bu elim hadise sırasında bir ara Kütüphane-i Hümayun'u fark eden yağmacılar büyük bir hınçla buraya yöneldiler. İşte burada karşılarına baş hafız-ı kütüb Sabri Kalkandelen çıktı.
Hafız-ı Kütüb nedir?
Osmanlı kütüphanelerindeki kitap görevlilerine verilen ünvan
◾ Yağmacılara karşı "Benim cesedimi çiğnemeden kimse içeri giremez" diyen Sabri Kalkandelen'i şivesinden tanıyan Arnavut askerler geri yanındakilerle geri çekilerek büyük bir kültür katliamının önüne geçmiş oldular.
Sabri Kalkandelen kimdir?
1862-1943 yılları arasında yaşayan Sabri Kalkandelen Yıldız Kütüphanesi baş hafız-ı kütüblüğü görevini ifa etmiş şair ve kütüphanecidir. Babası 19. yüzyılın önemli dini ve siyasi figürlerinden Kalkandelenli Mustafa Ruhi Efendi'dir. Kütüphanecilik noktasında aşırı büyük bir titizliğe sahip olan Sabri Efendi'nin makbuz olmadan Sultan II. Abdülhamid'e dahi kitap vermediği rivayet edilir.
◾ Yine de sonraki dönemlerde bu hazinenin bir kısmı kaçırıldı. Konuyla ilgili olarak, Aralık 1924 tarihli Son Telgraf gazetesinin "Abdülhamid'in âsârını İngilizlere kim sattı?" başlıklı haberde,
"İngilizlerin en büyük müzesi olan British Museum, Abdülhamid'in kütüphanesine ait olan ve dört yüz ciltten ibaret bulunan Türk, Acem, Arap kıymettar el yazısı kitapları satın almıştır. Bunların arasında 706 tarihinde Şam'da yazılmış pek mühim bir İslam tarihi de mevcuttur." ifadelerine yer bulmuştu.