Arama
Bezmialem Valide Sultan'ın mirası koronavirüs nöbetinde!
Tarihte "en çok vakıf kuran valide sultan" olarak bilinen ve şehzadesi Abdülhamid'i 13 yaşında iken çiçek salgınında kaybeden Bezmialem Valide Sultan'ın, halka ücretsiz hizmet vermesi amacıyla kurduğu Vakıf Gureba Hastanesi, bugün de aynı misyonunu koronavirüs hastaları için sürdürüyor. Yaptırdığı vakıf eserleriyle muhtaçlara kucak açarak bu geleneğin Osmanlı'daki öncülerinden biri olan Bezmialem Valide Sultan'ı vefatının 167'nci yılında rahmet ve minnetle anıyoruz.
Bezmiâlem Valide Sultan'ın 4 oğlu dünyaya geldi. İlk oğlu Abdülhamid sarayın veliahtı, 13 yaşına kadar yaşadı ve çiçek salgınından hayatını kaybetti. Ahmet ve Mehmet ise yaşlarını dolduramadan vefat ettiler. Sonraları kaybettiği bu üç evladının anısını yaşatmak üzere Sultanahmet'te vakıf "Üçler Çeşmesi"ni inşa ettirdi.
Son çocuğu Abdülmecid, ağabeyi vefat edince veliaht ilan edildi. Sultan Mahmud'un vefatından sonra Temmuz 1839'dan itibaren Sultan Abdülmecid'in tahta geçmesiyle Valide Sultan unvanını aldı. İnce ruhlu, şefkat ve merhamet sahibi Bezmiâlem Valide Sultan yakalanmış olduğu amansız bir hastalık nedeniylr 2 Mayıs 1853'te 46 yaşında iken vefat etti. Aynı gün Sultan II. Mahmud Türbesi'ne defnedildi. Türbesi Çemberlitaş'ta eşinin yanındadır.
Sultan Abdülmecid, annesinin cenazesine devir, dua ve sadaka için o dönemde servet sayılabilecek 79,000 kuruş harcamıştı. Valide Sultan'ın tescil edilen on dört vakfiyesi bulunsa da bunların dışında harap olmuş ya da tamamen ortadan kalkmış birçok hayratı da vardır.
Dolmabahçe Camisi, Gureba Hastanesi Camisi, Darülmaarif başta olmak üzere sıbyan mektepleri, sebiller, çeşmeler, namazgâhlar gibi birçok vakıf eseri kuran Valide Sultan'ın hayata geçirdiği en önemli vakıf, günümüzde Bezmialem Vakıf Üniversitesi Hastanesi olarak hizmet veren Vakıf Gureba Hastanesi'dir. İlk resmî adı Bezmiâlem Gurebâ-yi Müslimîn Hastahanesi iken zamanla Bezmiâlem Hastahanesi, Vakıf Gureba Hastahanesi, Gurebâ-yi Müslimîn Hastahanesi gibi çeşitli isimlerle de anılmıştır.
Vakıf Gureba Hastanesi, halk ve ihtiyaç sahiplerine, karşılıksız hizmet sunmak üzere kurulmuştur. Bu hastanenin inşaatı 1845'te tamamlanır ve 1847'de faaliyete girer. Hastanede, Müslüman ve erkek olmak kaydıyla sadece muhtaç ve kimsesiz "garipler" parasız tedavi görüyordu. Vâlide Sultan, hastanenin varlığının korunması ve hizmetin en iyi şekilde yürütülmesi için buraya zengin gelirli birçok vakıf bağışlamıştı. Hastanenin arkasında fidan dikilen bahçesi ve ön kısmında büyük bir hamamı ve 9 dükkânı vardı. Hastanede çalışanlar müdür, ketebe, etıbba, cerrahin, eczacıyan, sülükçü, kavanzen, müvezzi, elbise nezaretiyle vekilharç, elbise yamağı, serhademe, 24 hasta hademesi, 6 meydancı, 5 aşçı, 1 berber, 2 kapıcıdan ibaretti.
Bezmiâlem Vâlide Sultan'ın mührü
Valide Sultan, kurduğu hayır eserlerinin ve onların halka karşılıksız hizmet vermesi için oluşturduğu gelir getiren vakıf mallarının çalışma ve işletme şartlarını belirttiği resmi vakfiyeler düzenlettirirdi. Bu vakfiyelerin birinde hastane için kullanılacak vakıf gelir kaynakları yer aldı ama bu hastaneye o kadar önem verir ki şöyle bir cümle kurar: 'Bunlar yetmediği takdirde vakfettiğim bütün mallar bu hastanenin ihtiyaçları için karşılanmalıdır.' Bu da halkın sıhhatine ne kadar önem verdiğinin bir göstergesidir.
Bezmialem Valide Sultan, özellikle salgın hastalıkların tedavisi hususunda da bilgi sahibiydi. 2. Mahmud döneminde yaşanan kolera ve çiçek salgınından saray da etkilendi. Sultan 2. Mahmud, bir hafta içinde iki kızını, bir de veliaht-şehzadesini kaybetti. Bu şehzade, 13 yaşındaki şehzade Abdülhamid'ti. Sultan 2. Mahmut döneminde salgın hastalıklara dair devlet modern tedbirler aldı, bunların en önemlisi, 1838'de Osmanlı'da ilk defa salgın hastalıklarda karantinanın nasıl yapılacağını belirlemek için karantina meclisi kurulmasıdır.
Bezmialem Valide Sultan, eşi Sultan 2. Mahmud döneminde salgın hastalıklar ve devletin karantina hususunda yaptığı faaliyetlerden haberdardı. Oğlu Sultan Abdülmecid tahta geçince İstanbul'da özellikle ihtiyaç sahibi halkın tedavisi için karantina günlerinde, salgın hastalıklarda da kullanılabilecek bir hastanenin inşası için emir yayımladı.