Arama
Biyoloji hayattır
Eğitimci ve biyolog Nesibe Alpoğlu ile beyin mi vücudu, vücut mu beyni yönetir, vücudumuzun savunma mekanizmaları nelerdir, kalp mi aşık olur yoksa beyin mi, sık sık ilaç tüketimi kullanımı hakkında ne yapılabilir, kelimeler insan vücudunu etkiler mi ve etkilenmemek için biyolojik olarak ne yapılabilir gibi insan biyolojisini ilgilendiren birçok meseleyi detaylıca konuştuk.
Betül Sav: Zihnimizin yapısı nedir, bu yapı hikayelerle mi çalışır?
🧠 Eğitimci-Biyolog Nesibe Alpoğlu:
Zihnimiz hikayeleri kendi oluşturur, parçaları birleştirir. Zihin aslında beynin fizyolojik yapısıyla psikolojinin psikolojik yapısının birleşmiş halidir. Yani senin gördüğünle anladığın şey aynı değildir. Senin bu stüdyoyu gördüğünde anladığın şey iştir. Benim bu stüdyoyu gördüğümde anladığım şey kendimi ifade etmektir. Dolayısıyla aynı şeye bakıyoruz ama aynı şeyi görmüyoruz. Ne farkı var? Yaşanmışlık farkı var. Sen bir kokuyu aldığında sende çok güzel anılar çağrıştırıyor, çok güzel yerlere gidiyorsun. Ben aynı kokuyu aldığımda korku ve dehşete kapılıyorum. Aslında aynı koku ama beyin kendi içinde bir hikâye uydurmuş. Hep söyleriz ya çocukluğuna inmek lazım. Çocukluğunda bilmediğimiz travmalar. Çocuğa bakıyorsun mesela normal gülüyor, oynuyor. Bir ses geliyor. Çocuk içine çökmüş, kapanmış ve hareket etmiyor. Sen biliyor musun çocuğun beyninde ne oluyor? Aslında çocuk da bilmiyor beyninde ne oluyor? Sadece o koku zihnindeki hikayeyi canlandırıyor. Canlandıran hikayede kişide bu korkuya sebep oluyor. Dolayısıyla zihin dediğimiz şeyi belki kontrol edemeyiz ama hangi durumlar karşısında hangi tepkiyi verdiğini bilirsek o zaman onu dinginleştirebiliriz. Mesela sınavlarım çok güzel geçiyor ama her sınava girerken kaygı yaşıyorum. Demek ki sınav girişinde bir problem yaşıyorsun. Sınava girerken kendini konsantre etmen ve bak, bunda bir şey yok, akışta zaten ben bunu yapabiliyorum. O zaman girerken de buna gerilmeme gerek yok, demen lazım. Çok geriliyorsun ve bunu kontrol edemiyorsun. Tamam gerileyim ya, ne olacak ki. Neticede akışta ben kendimi ifade edebiliyorum ve sınavım en güzel şekilde geçebiliyor, dediğinizde o girişteki tedirginliği hala yaşarsınız ama artık bu sizi rahatsız etmez. Bu sizi kapatıp sınırlandırmaz. Dolayısıyla kendi sınırlarımızı aşmak zihnimizde yatan bir beceridir.
Betül Sav: Algılarımızı değiştirebilir miyiz?
🧠 Eğitimci-Biyolog Nesibe Alpoğlu:
Tabii ki değiştirebiliriz. Bazı insanlar vardır kediden hiç hoşlanmaz. Kedi görünce tüyleri diken diken olur. Çok ciddi bir ürperti ve kediye dokunduğunda kendini çok kirlenmiş hisseder. Zamanla bu insan önce bir kediye mama almakla başlar. Önüne mamasını koyar. Hafif hafif onun mutluluğu, kedinin mutluluğu, o yemek yerken ki aşkına şevkine bakar, odaklanır der ki bu kadar da kötü bir şey değil galiba. Zamanla o kediyi görme tahammülü artar. Görmeye tahammülü arttıktan sonra bir dokunayım ya, ne çıkar ki der. Dokunur. Bir bakarsınız karşınızda kedi sever bir insanla muhatap olmuşsunuz. Ne yaptı bu insan? Algısını değiştirdi. Durumu kendine alışılabilir kıldı. Normalleştirdi tamamen. Bu bizim zihnimizde yarattığımız bir algı işte. Ekrana çıkıyorum. İlk defa çıkıyorum. Çok telaşlıyım ama ekrana çıkan her gün çıkan insana bakıyorsun, çok rahat çıkıyor. Neden? Çünkü kendi zihninde bunu normalleştirmiş artık. Ekranın önünde olmak onun zaten kendi kimliğiyle bulunması demek.
Betül Sav: Kelimeler vücudumuzu etkiler diyebilir miyiz?
🧠 Eğitimci-Biyolog Nesibe Alpoğlu:
Kelimeler, kesinlikle etkiler. Karşıdan aldığınız frekanslar bile. Bir iş yaptınız. Kendinizin çok iyi yaptığını düşünüyorsunuz ama karşıdan "ya bilemiyorum da kendini çok da ifade edememişsin. Ya tamam yapmışsın da yani şu giydiğin kıyafette ne bileyim biraz abes olmuş" tepkileriyle karşılaştığınızı düşünün. Siz aslında iyi yaptığınıza inanıyorsunuz ama bu sizi çok aşağı çeken bir şey. İşte oldu mu, olmadı mı, yapabilir miyim de bile. Ama bunun yerine "ben yapacağına çok inanıyorum. Seni sen olduğun için seviyor ve senin yapacağına inanıyorum" arasında çok uçurumlar var. Sizin cümleyi söyleyiş biçiminiz, söyleyiş sıralamanız dahi o cümlenin karşıdaki aksını yansıtacaktır.
Betül Sav: Karşıt kelimeler karşısında etkilenmemiz için vücudumuzu nasıl doğru kullanabiliriz?
🧠 Eğitimci-Biyolog Nesibe Alpoğlu:
Burada özgüven devreye giriyor. Bir insan kendine güveniyorsa karşıdan ne alırsa alsın onun modunu düşürmez. Tabii ki etkilenir. Kesinlikle etkilenmez diyemeyiz ama kendi zihninde kendin tamamsan, bir yerde onun hata yaptığını algılıyorsun. Yani biz işin neticesine bakıyoruz. Görselinde olmuş ve her şey yerine oturmuş ama adam sana diyor ki ısrarla olmamış ama olduğuna o kadar eminsin ki onun olmamış demesi senin gözünde onu küçültüyor. Biraz bu cihetle bakmak lazım. Ben kendimden eminim. Hatalarım veya eksikliğimle ben olduğuma eminim. Sen görmek istemiyorsan bu senin kusurun. Çünkü bakıyoruz bu daha çok kendi yansımasına dikkat ettiği şey. Hani güzel bakan güzel görür meselesi. Sen kusur arasan her şey de kusuru var. Gerçekten en mükemmeli de yapsan bunda da kusur bulunur. Önemli olan sen içsel olarak yaptığından razı mısın? Bu yaptığın sana doygunluk veriyor mu? Kendinden razıysan dışarıdan konuşulanlar bir süre sonra sende dışarıda kalacak. Böylelikle sadece güzel söylenen sözleri içselleştirir ve içine alırken istemediğin sözleri dışarıda bırakabilmeyi öğrenmiş olacaksın.
Betül Sav: Beynin anda kalması ve dikkat toplaması için fizyolojik olarak neler yapılabilir?
🧠 Eğitimci-Biyolog Nesibe Alpoğlu:
Beyin kısımlardan oluşur. Her şeyi yaptığı alan bambaşkadır. Beyinin sağ lobu ve sol lobu vardır. Bunlar birbirlerinden farklı işler yaparlar. Bir taraf matematiksel işlemleri yaparken diğer taraf sözel işlemleri yapar. Bir taraf sanata yatkınken öbür tarafın görselliğe karşı ihtimamı vardır. Dolayısıyla zihnimizin hep aynı bölgesini çalıştırdığımızda o bölgenin yorulduğunu hissederiz ve bir süre sonra bu rutinleşir. Beyinde bunu rutinleştirmek doğru bir şey değildir. Beynimin sürekli sağ lobunu çalıştırıyorsam bir süre sonra sağ lop diyor ki "algılamıyorum, daha fazla yapma, üzerime gelme." Paragrafta görüyoruz mesela bunu. Çocuk 20 soru 30 soru çözüyor bir yerden sonra artık zihin almıyor. Çünkü her bir paragrafta başka başka olaylar veya gazete okumak hepimizin sevdiği bir aktivite. Baştan sona bütün gazeteyi okuduğunuzda ne hissediyorsunuz? Bir süre sonra zihin almıyor. Zihin almasa bile senin vücudun bunu kabul etmiyor ama biz ne diyoruz? Vücudun sağ lobunu ve sol lobunu birlikte çalıştır. Sağ lob çok mu yoruldu? Biraz sol loba yönel. Yani eğer anda kalamıyorsan birisi bir şey anlatıyor, devamlı anlatıyor ve sen odaklanamıyorsun. Hemen bir kenardan bir resim çiziver. Beynini dinlendir, sonra geri gel. Çok mu Türkçe çözdüm, çok mu paragraf çözdüm. Bir tane, iki tane Matematik çöz, geri gel buraya. Beyninin o kısmını biraz dinlendir. Beynimize zorbalık yapmayacağız. Odaklanamamak vücudu strese sokan bir şey. Odaklanamıyorsun evet, sakin ol. Birazdan bu durumu toparlayacağız ve kaldığın yerden devam etmen gerekiyor. Örneğin karşınızdaki biri devamlı konuşuyor, konuşuyor ve algınız durdu. O zaman bıraktığınız yerden tutun ve cümlenin geri kalan kısmı zaten beyin tamamlayacak. Geçmiş kısmını beyin tamamlayacak. Siz bulduğunuz yerden tutup devam edin. Zihnim dağıldı telaşesine girmeyin. Ne oldu, ne kaçırdığıma odaklanırsanız geri kalan konuşmayı da kaçırmış olursunuz.
Betül Sav: Çok teşekkür ederiz. Son olarak neler söylemek istersiniz?
🧠 Eğitimci-Biyolog Nesibe Alpoğlu:
Mesele aslında kendini tanımak ve sevmekten geçiyor. Biyoloji insanın kendini tanıması, tanıdığı şey de sevmesi demektir. Çünkü insan tanıdığı ile hemhal olur. Tanıdığı ile içselleşebilir ancak. Dolayısıyla biz vücudumuzu ne kadar iyi tanır, ne kadar iyi seversek vücudumuz da bize o kadar iyi görsellik sunacaktır. İyi görsellik bizim zihnimizde insanların da bize karşı bakışını güçlendirecek ve bizi her zaman iyi olarak algılayacaktır. Biz sadece kendimizi sevelim, tanıyalım ama kendimize iyi gelmekle kalmayalım. Çevremize duamızla bitkilere, hayvanlara hatta cansız varlıklara dahi ortamın atmosferine, ambiyansına, frekansına da iyi gelelim.
Röportaj/Editör: Betül Sav