Arama
Divanü Lügati’t-Türk’te geçen medeniyetimizdeki aletler
Türkçenin bilinen en eski sözlüğü olan Divanü Lügati't-Türk, kültürümüzün baş yapıtlarından biridir. Eser bilindiği gibi yalnızca sözcük değil, Türk topluluklarının yaşam biçimlerine, sosyal hayatlarına, örf ve adetlerine dair de önemli ayrıntıları barındırmaktadır. Bunlara verilebilecek en önemli örnek ise eserde yer alan alet ve eşya kelimeleridir. Söz konusu kelimeler, Türklerin o dönemlerde nasıl bir medeniyet inşa ettiklerinin en canlı göstergesidir.
"Balta" anlamına gelmektedir. " Kesmek, yamak, yontmak gibi işlerde kullanılan ağaç saplı demir araç". Kelime Eski Türkçe ve Orta Türkçede "baldu" olarak geçer.
📌Divan-ı Lügati't Türk, Türkçenin bilinen ilk sözlüğüdür. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılan Türkçe-Arapça bir sözlük, 638 sayfadan oluşan meydana gelir.
🔍 Divanü Lugati't-Türk'te geçen 20 ilginç akraba ismi
Çigne veya çikne çifçilerin "sürgü" dedikleri aygıt anlamına gelmektedir.
📌Önsözde yazar, Türk dilinin tarifini, lehçelerin özelliklerini sayar ve dil bilgisi kurallarını Arapça grameriyle kıyaslar.
📌Kaşgarlı Mahmut'un 1072 yılında yazmaya başladığı eseri 1074 yılında tamamlanmıştır. Kaşgarlı Mahmut, kitabın malzemesini, Türk dünyasının çeşitli boylarından toplamış ve kitabı Bağdat'ta yazmıştır. Eserini, 470'te (1077) Bağdat'ta Halife Muktedî-Biemrillâh'ın oğlu Ebü'l-Kasım Abdullah'a takdim etmiştir.
"Kürek" anlamına gelmektedir. Toprak, kömür gibi şeyleri bir yerden bir yere alıp atmaya, taşımaya yarayan ve yayvan bir bölümü buna bağlı sap bulunan araçtır.
📌Kaşgarlı Mahmut, Türk dilinin Arapçadan üstün olduğunu söyleyerek buna dair örnekler verdi. Sözlük bölümünde ise Türkçe kelimelerin Arapça açıklamalarını yaptı. Eseri Türkçeden Arapçaya bir sözlüktür. Arap sözlükçülüğü geleneğine göre kelimeler Arapça vezinlere göre tasnif edilir.
"Orak" manasına gelmektedir. Orak, ekin biçmekte kullanılan yarım çember biçiminde araçtır.
📌Divanü Lügati't-Türk, sadece Türkçede kullanılan kelimelerin Arapça karşılıklarını veren bir sözlük değil, aynı zamanda kelime türetme yolları, eklerin fonksiyonları, cümle yapısı gibi pek çok konuda ayrıntılı bilgi veren bir dil bilgisi kitabıdır.
📌Türkçe'nin XI. yüzyıldaki dil özelliklerini belirten, ses ve yapı bilgisine ışık tutan bir gramer kitabı; kişi, boy ve yer adları kaynağı; Türk tarihine, coğrafyasına, mitolojisine, folklor ve halk edebiyatına dair zengin bilgiler ihtiva eden, aynı zamanda döneminin tıbbı ve tedavi usulleri hakkında bilgi veren ansiklopedik bir eser niteliği de taşır.
"Sapan, çift ve çiftçi takım ve aygıtları; çiftçilik" anlamlarını ifade etmektedir. Tarlayı ekilir duruma getirmek için çift süren hayvanların koşulduğu demir uçlu tarım aracıdır.
📌Eserde medeniyetimizde kullanılan pek çok tarım, sağlık, savaş, müzik ve inşaat aletlerinin isimlerine yer verilmiştir. Bu kelimeler, Türklerin yaşam biçimleri hakkında bizlere ipuçları sunmaktadır.
🔍 Yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıkları