Arama
Geçmişten günümüze üzerlik otu
Yüzyıllar içinde dünyamızda birbirinden farklı onlarca hastalık ortaya çıkar. Bu rahatsızlıklar günümüzde, medikal yollar ile çok hızlı tedavi edilse de geçmiş zamanda bu durum çok da mümkün değildir. Peki, o dönemin şartlarında insanlar hastalıklarından nasıl kurtuldu? İşte tam burada bitkiler devre giriyor. Bitkisel tedavinin tarihini "üzerlik otu" ile I. yüzyıla kadar götürebiliriz... Peki geçmişi bu kadar eskiye uzanan üzerlik otu ne işe yarıyordu?
ÜZERLİK OTUNUN FAYDALARI
🔸 Mucizevi bir bitki olan üzerlik otunun geçmişte; sinir sistemi, egzama, varis ve kas rahatsızlıkları gibi kronik ve geçici hastalıkların tedavisine büyük katkılar sağladığı bilinmektedir.
🔸 Günümüzde bu otun; balgam söktürücü ve vücut salgılarını arttırıcı özellikleri ile burun, mukus salgısının dengelenmesine yardımcı olduğu görülür. Üst solunum yollarını desteklemesi rahat nefes alınmasında büyük önem taşır. Bundan ötürü, gribal enfeksiyonların önlenmesi burun tıkanıklığının da açılmasını sağlar.
↪ Aydınoğulları'nın beyi Umur'a takdim edilen ve Arapça'dan çevrilen "Müfredat-ı İbni Baytar Tercümesi'nde" bu bitki için "galiz hırıltı keser" şeklinde faydasının olduğu beyan edilmektedir.
*Umur Bey kimdir?
Tam adıyla Aydınoğlu Gazi Umur Bey, Aydınoğulları Beyliği'nin ikinci ve en ünlü beyidir.
Denizci olarak büyük şöhret kazanan bir Türk askeri ve devlet adamıdır.
ÜZERLİK OTUNUN ZARARLARI
🔸 Dünyada bulunan her bitkinin faydası olduğu gibi zararı da olabilmektedir. Kadim bir öğreti olarak her şeyin fazlası zarardır. Bundan ötürü üzerlik otunu fazla tüketmek de vücudumuzda olumsuz durumlara sebebiyet verir.
🔸 Üzerlik otunu fazla kullanmak; duygu durum bozukluğuna yol açabilir. Normalde sakinleştirici ve rahatlatıcı bir etkisi olan bu tohumun bilinçli bir şekilde ve makul bir oranda tüketilmesi şarttır.
↪ Kendisine gastrit ve ülser teşhisi konmuş kişilerde mide bulantısına, yanmaya ve mide spazmına yol açabilen üzerlik otu kullanımı öncesinde bir hekime başvurularak gerekli tetkikler yapılmalıdır.
GÜNLÜK YAŞANTIMIZDA ÜZERLİK OTU
🔸 Hastaların iyileşmesine büyük katkı sağlayan üzerlik otunun günlük yaşantıya da yansımalarının olduğunu görürüz. Örneğin Konya yöresinde halıların bordürlerinde ve zeminlerinde bu ot kullanılır.
🔸 Özellikle eskiden seccadelere "nazardan korunmak için" daha sonra da artık yaygınlaştığı için işlenmeye devam edilmesi, üzerlik otunun "olumlu bir etki bıraktığının" kanıtıdır.
↪ Bu bitkinin günlük hayatta olumlu bir izlenim bırakmasına verebileceğimiz bir diğer örnek ise "rüyada görülen üzerlik otu, iyi yolda olduğunu gösterir" şeklinde yorumlanmasıdır.
*Bordür ne demek?
Bordür; yolların ya da kaldırımların kenar taşlarına verilen ad, kenarlık manalarına gelir.
Bir diğer anlamı ise giysilerdeki kenar süsüdür.
ÜZERLİK OTUNUN SÖZLÜ EDEBİYATIMIZDAKİ YERİ
🔸 Üzerlik otunu tütsüleme esnasında bazı hayır ve kötü dualar söylenir. Bunlar zamanla sözlü kültür dünyamızın bir parçası olur. Tekerleme şeklindeki bu sözler neredeyse tüm Türk topluluklarında folklorik bir mahiyet taşır.
🔸 Kısacası bu ot, yazılı edebiyattan ziyade daha fazla sözlü edebiyatımızda yer alır. Sözlü olarak ise bilmecelerde, tekerlemelerde varlığını görürüz.
"Üzerliksen, üzerliksen hevasan / Hezaran derde dermansan devasan."
➡Azerbaycan Türkçesi
ÜZERLİK OTUNUN YAZILI EDEBİYATIMIZDAKİ YERİ
🔸 Üzerlik otunun yazılı edebiyatımız içinde bu sözcüğün imge olarak geçtiği eserlerde bulunur. Bunlardan en önemlisi Kaşgarlı Mahmud'un başyapıtı olan Divanû Lügatî't Türk'tür.
🔸 Bu eserde "ilrük" olarak geçen üzerlik otu, "safra ve balgamı söktüren bir ot tohumu" manasına gelir. "Işkname" olarak bilinen aşk mesnevisinde ise "kişi anber yüküne olsa mâlik, ayıptır ger dütüzürse yüzerlik" mısralarında geçer.
🔸 Farsçadan Türkçeye çevrilen; Camiü'l Fürs, Burhân-ı Kat'ı Tercümesi eserlerinde görülür. Hatta Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın "Mezarından Kalkan Şehit" romanında dahi imgeye yer verilir.
*Işkname nedir?
Şahidi'nin eseri olan Işkname, mesnevi olarak kaleme alınan Farsça eser içinde ilahi aşk teması öne çıkar.