Arama
Kur’an-ı Kerim rehberliğinde şehir – kent ayrımı
Şehirler, medeniyetleri geçmişten geleceğe taşıyan en önemli kültür öğeleridir. Her medeniyet kendine ait bir şehir tanımı üzerinden dinamiklerini yeni nesillere aktarır. Kent ve şehir kavramları ise bugün sıklıkla karıştırılan fakat esasında birbirine çok benzeyen iki kelimedir. İslam topraklarında iller şehir olarak adlandırılırken günümüz literatüründe gelişmiş pek çok il için kent kelimesi kullanılır. Peki, Kur'an-ı Kerim ışığında şehir ve kent nedir, İslam kenti diye bir kavram olabilir mi?
💠 Esasında Kur'an-ı Kerim'de geçen medine kelimesinin ifade ettiği şehir, dini hükümlerin icra edildiği, saygı ve hürmetin ve özellikle İslam ahlakının hükümferma olduğu yerdir. Ayrıca bu kavram insanların birbirine saygı gösterip, birbirlerinin haklarını koruduğu yeri ifade eder.
💠 Karye kelimesi ise İslami ve dini hükümlerden uzaklaşılan yaşamı anlatırken kullanılan kavramdır. Bugünkü kent kavramının ifade ettiği mekanik tavrın karşılığıdır.
💠 Şehir, fazilet ve erdemin, ahlak ve maneviyatın toplumun her safhasında kendine yer bulduğu, insanların birbirine saygı duyduğu, karşılıklı hakların korunduğu yerleşim yeridir.
💠 Bir yaşam alanının şehir olduğunu sokağından caddesine, yapılarından insanlarına kadar yaşamın her bir parçasında okumak mümkündür. Zira şehir yaşamının merkezinde "saygı ve hürmet" kavramları yaşar.
💠 Şehirde yapılar birbirine saygılıdır. Şehrin yapıları, birbirlerinin güneşini ve manzarasını kesmeyen, başka yapının yoluna, suyuna, toprağına, yerine müdahale etmeyen bir özelliğe sahiptir.
💠 Ayrıca şehir mimarisiyle adeta insana hürmet eder, onu bir karınca gibi ezmez, onun boyutlarına göre şekillenerek onun varlığını kabullenir.
💠 Topoğrafya bir yerleşim yerinin kendi doğal özelliklerini, özellikle toprak yapısını ifade etmede kullanılır. Mimari eserler üzerinde yer aldığı coğrafyaya göre şekillenmek, onun özelliklerinden etkilenmek mecburiyetindedir.
💠 Şehirde araziye yerleşen, topoğrafyada yer edinme iddiasında bulunan her yapı, toprağa saygı duyarak şehrin bünyesine katılır. Bunun en iyi örnekleri Osmanlı şehirlerinde karşımıza çıkar.
💠 Şehri oluşturan temel kavramların yerini modern ilkelerin aldığı, saygı ve hürmetin mekanik olgulara yenik düşerek bir makineye dönüştüğü yaşam yeri kent olarak nitelendirilebilir.
💠 Kur'an-ı Kerim'de, Peygamber Efendimiz (SAV) öncesinde ahlaki erdemlerin neredeyse yok olmaya yüz tuttuğu, cahiliye döneminin zalim adetlerinin hükmettiği Mekke karye ismiyle adlandırılır. Bu da yüce kitabımızda karye lafzının bugünkü 'kent' kelimesini ifade ettiğini söylemek mümkündür.
Osmanlı Türk mimarisini karanlıktan çıkaran ışık: Ekrem Hakkı Ayverdi