Arama
Kur’an-ı Kerim rehberliğinde şehir – kent ayrımı
Şehirler, medeniyetleri geçmişten geleceğe taşıyan en önemli kültür öğeleridir. Her medeniyet kendine ait bir şehir tanımı üzerinden dinamiklerini yeni nesillere aktarır. Kent ve şehir kavramları ise bugün sıklıkla karıştırılan fakat esasında birbirine çok benzeyen iki kelimedir. İslam topraklarında iller şehir olarak adlandırılırken günümüz literatüründe gelişmiş pek çok il için kent kelimesi kullanılır. Peki, Kur'an-ı Kerim ışığında şehir ve kent nedir, İslam kenti diye bir kavram olabilir mi?
💠 Topoğrafya bir yerleşim yerinin kendi doğal özelliklerini, özellikle toprak yapısını ifade etmede kullanılır. Mimari eserler üzerinde yer aldığı coğrafyaya göre şekillenmek, onun özelliklerinden etkilenmek mecburiyetindedir.
💠 Şehirde araziye yerleşen, topoğrafyada yer edinme iddiasında bulunan her yapı, toprağa saygı duyarak şehrin bünyesine katılır. Bunun en iyi örnekleri Osmanlı şehirlerinde karşımıza çıkar.
💠 Şehri oluşturan temel kavramların yerini modern ilkelerin aldığı, saygı ve hürmetin mekanik olgulara yenik düşerek bir makineye dönüştüğü yaşam yeri kent olarak nitelendirilebilir.
💠 Kur'an-ı Kerim'de, Peygamber Efendimiz (SAV) öncesinde ahlaki erdemlerin neredeyse yok olmaya yüz tuttuğu, cahiliye döneminin zalim adetlerinin hükmettiği Mekke karye ismiyle adlandırılır. Bu da yüce kitabımızda karye lafzının bugünkü 'kent' kelimesini ifade ettiğini söylemek mümkündür.
Osmanlı Türk mimarisini karanlıktan çıkaran ışık: Ekrem Hakkı Ayverdi
💠 Şehirlerin dönüşümü ancak şehri oluşturan toplumun dönüşümü ile mümkündür. Bu durum kentin şehre indirgenmesi halinde de caridir. Şehrin sakinleri birbirinin haklarını gözetmekten vazgeçtiğinde şehir kentleşmeye başlar.
💠 Kentleşen şehirde komşuluk, akrabalık ilişkileri minimum düzeylere doğru seyreder. Şehir ölçeğinden en küçük birim olan konut ölçeğine kadar kentin temel umdeleri şehrin faziletlerini ezerek hükmünü icra etmeye başlar.
💠 Kentin inorganik yapısı insan fizyolojisi ve fıtratıyla ters bir düzlükte ilerler. Dolayısıyla insan kent yaşamında ruhuna refah ve sükûnet kazandıracak nokta-i istinadı bulamaz. Kent planlamasının merkezinde iş yerleri, sanayi ve endüstrileşme yer alır. Bu da insan hayatının gündemine ekonomik ilişkilerin yerleşmesine yol açar.
💠 Avrupa'nın neredeyse tüm kentlerinde Sanayi Devrimi ile birlikte kentleşmenin oluşturduğu buhran gün yüzüne çıkar. İnsanlar zamanla bu boğuculuktan kentin dışında inşa ettikleri banliyö yapılarına kaçar. Ancak bu da planlamada farklı problemleri beraberinde getirir.
💠 Nihayetinde şehir yapısının kente dönüşmesi ne kadar kolay olsa da, kentin şehre evrimi bir o kadar zordur.