Arama
Osmanlı’nın çevresel sorunlara karşı aldığı tedbirler
Osmanlı, her alanda olduğu gibi çevresel alanda da farkını ortaya koyan bir devletti. Nitekim ilk çevre kanunu, Sultan Süleyman döneminde oluşturuldu. Öyle ki; Fatih Sultan Mehmed, vasiyetnamesinde, ''İstanbul'un her sokağına ikişer kişi tayin eyledim. Bunlar ki, ellerinde bir kap içerisinde kireç tozu ve kömür külü olduğu hâlde günün belirli saatlerinde bu sokakları gezeler. Sokaklara tükürenlerin tükürükleri üzerine bu tozu dökeler ki yevmiye yirmişer akçe alsınlar.'' diyerek sokak temizliğine ne kadar önem verdiğini göstermişti.
Osmanlı Devleti'nde 19'uncu yüzyılın son çeyreğinde faaliyete geçen çevre düzenlemelerini şöyle sıralamak mümkün:
-Dar sokakların olabildiğince genişletilmesi, yeni ve geniş yollar yapılması,
-20 Nisan 1859 tarihli "Sokaklara Dair Nizamname" ile İstanbul'un Beyoğlu ve Galata bölgesindeki sokakların düzenlenmesi,
-1863 tarihli "Turûk ve Ebniye Nizamnâmesi" ile İstanbul dışında imparatorluğun bütününü kapsayacak şekilde Osmanlı kentlerinin yeniden planlanması, cadde ve yolların genişletilmesi, alt yapı sorunlarının çözümlenmesi,
-Mahallelerdeki temizlik işlerini düzenlenmesi,
-Su yolları ve su kanallarının temizlenmesi ve düzenlenmesi,
-8 Ocak 1854 tarihli "Rıhtımlar hakkındaki Nizamname"nin düzenlenmesi (Bu nizamname ile İstanbul, yeni imar planına uygun estetik değer taşıyan yeni yüze kavuşturulmuş, günümüze kadar ulaşan muhteşem güzellikteki Boğaziçi yalıları İstanbul'un peyzajına yeni bir anlam katmıştır),
-Petrol, ispirto ve benzin gibi yanıcı maddelerin konulacağı depoların şehir dışında, halk için tehlike arz etmeyen yerlerde yapılması, tespit olunan miktardan fazla depolanmaması (28 Mayıs 1331/1915 tarihli tezkire),
-Camî, türbe, çeşme, sebil ve muvakkıthâne gibi "mebâni-i nefîse" (pek beğenilen, güzel binalar) ye ilan yapıştırılmasının yasaklanması (4 Mart 1331/1915),
-Eski milli anıt ve eserlerin korunması için özen gösterilmesi,
-Mahalle aralarında bulunan halkın gezip dolaştığı, nefes aldığı bostan ve bahçe yerlerinin parsellenip, bina inşa edilerek, yok edilmesine engel olunması,
-Yeşil alanların korunması,
-Fırın dükkânlarının çevre binalara zarar vermeyecek şekilde yapılması. Ev planlarının, inşaattan önce sağlığa uygunluğunun tetkik edilmesi gerekliliği,
-Havayı kirleten kömür, paçavra, kemik vb. yakıtların iş yerlerinde vs. yerlerde kullanılmasına engel olunması (11 Şubat 1302/1886 tarihli Şurâyı Devlet kararı),
23. 1278/1862 tarihli nizamname kuralları haricinde yeni buharlı fabrika inşasına müsaade edilmemesi, mevcut olanların bacalarına havayı kirletmeyecek filtrelerin takılması (1303/1893 tarihli karar)
Denize akıtılan lağımlarla ilgili kararlar ve yeni düzenlemeler,
Kar kuyularının temizliği ve kar depolanmasında belirlenen kurallara uyulması,
Sokakların deniz suyuyla yıkanması ve temizlenmesi,
Keresteciler sitesi gibi halkı rahatsız edici biçimde yerleşim merkezlerine yakın, işyerleri ve imalathanelerin şehir dışına nakledilmesi,
Kolluk kuvvetleri, zabtiye, kavas da denilen Belediye Çavuşluğu ile ilgili 14 mayıs 1862 tarihli nizamnamenin oluşturulması, 6 Ağustos 1872'de Şehremaneti Çavuşları hakkında Nizamname yayınlanması,
Şehrin güzelleştirilmesi ve yeşillendirilmesi için alınan tedbirler, bahçıvan ve çiçekçiler için yeni düzenlemeler yapılması. (The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 32, Kasım 2016, s. 30-43, Osmanlı Modernleşmesinde Çevre )