Sağlıklı beslenmenin ilk koşulu: Gıda okuryazarlığı

Beslenme, hayatımızın vazgeçilmez bir unsuru. Ancak beslenme, yalnızca açlık duygusunu bastırmak ya da karın doyurmaktan ibaret değil. 💠 Sağlığımızı korumak, daha dinç bir vücuda sahip olmak ve yaşam kalitemizi yükseltmek için doğru, yeterli ve dengeli beslenmemiz gerektiği daima vurgulanan bir konu. İnsanın sağlıklı bir büyüme ve gelişme çağı yaşaması, ileri yaşlarda daha sağlıklı bir yapıya sahip olması için besinlerin az ya da çok tüketilme oranına dikkat edilmesi gerekir. Dengesiz beslenme, beslenme bozuklukları ya da obezite gibi sorunlar insan sağlığı açısından oldukça zararlıdır. Kalp-damar hastalıkları, kanserler, kronik solunum yolu hastalıkları ve diyabet gibi kronik hastalıklara neden olabilir. Bedenin ihtiyaç duyduğu besinleri doğru miktarda, yeterli zamanda almak kadar, gıdaların içeriğini bilerek bilinçli bir şekilde tüketmek de önemli. 💠 Sürdürülebilir beslenme eğitimi, gıda okuryazarlığı gibi beslenmeye ilişkin çabalar, insan sağlığı açısından önemli girişimler olarak görülüyor. Arzu edilen yaşam kalitesine ulaşabilmenin yolu, birey ve toplumların beslenme bilincini arttırmaktan, gıda okuryazarlığı farkındalığı oluşturmaktan ve sağlıklı beslenmenin bir yaşam biçimi haline getirilmesinden geçiyor. Beslenme bilincinin oluşmasında başat role sahip olan gıda okuryazarlığı, üç ana bilgi alanını kapsayan bir kavram. 💠 Gıda okuryazarlığı, beslenme ve sağlık; tarım, çevre ve ekoloji; sosyal kalkınma ve eşitlik gibi konuları kapsayan bu kavram, beslenme dili, beslenme uygulamaları ve beslenme ekolojisi gibi unsurlardan oluşuyor. Gıda okuryazarlığının en büyük amacı, bireylerin sağlıklı beslenmelerini güvence altına almak, bu minvalde uygulamalar geliştirmek ve gıda sisteminde gerçekleşen değişikliklere uyum sağlamaları konusunda yardım etmektir. Sağlık okuryazarlığına benzer şekilde gıda okuryazarlığı da kişinin temel beslenme bilgisine sahip olma ve bu bilgiyi işleme yeteneğini geliştirmeyi hedefler. 💠 📌 Gıda okuryazarlığı sayesinde birey sağlıklı beslenmeyi sürdürür, diyet kalitesinin korunmasını sağlar. 📌 Besin alımı sırasında planlama, yönetme, seçme ve hazırlamaya dair farklı süreçlerde bilgi, beceri ve davranış geliştirme imkânı bulur. 📌 Beslenme sistemi ile biyolojik, sosyal ve ekolojik sistemlerin ilişkisi hakkında bilgilenir ve bu bilincin toplumda yayılması konusunda da etkili olur. 📌 Bireyler, gıda ve beslenme hakkındaki temel bilgiler sayesinde kendi besin ihtiyaçları doğrultusunda sağlıklı kararlar alabilirler. Sağlıklı beslenmek ve gıda okuryazarlığı konusunda bilgi sahibi olmak, toplumun her kesimini yakından ilgilendiren bir ihtiyaç. 💠 Bireylerin karmaşık bilgilerle sunulan gıdalar ve beslenme türleri hakkında bilgiyi anlayabilmesi ve bu konuları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirerek sağlığına uygun uygulamalara dönüştürmesi için gıda okuryazarlığı hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Yiyecek ve içecek satın alırken farklı ölçütleri göz önünde bulundurma, ürün yetiştirme, besin seçme, hazırlama, pişirme ile ilgili becerilerin geliştirilmesi son derece önemlidir. 📌 Bunun yanında gıdalarla ilgili istatistiklerin, tüketilmesi gereken günlük miktarların, porsiyon ölçülerinin ve etiketlerde yer alan enerji ve besin değerinin bilinmesi gerekir. Gelişen dünya ile farklılaşan yaşam tarzı; hareketsizlik, düzensiz beslenme, kilo alımı gibi pek çok olumsuz durumu beraberinde getirse de bazı hastalıklar, yaşam tarzının değiştirilmesi ile önlenebilir. 📌 İnsanların yaşamını sürdürebilmesi için önemli bir yere sahip olan sağlığın korunması öncelikle bireylerin kendi bilincini geliştirmesi ile mümkün olur. 🔸 Sağlıklı bir yaşam için hastalıklara karşı temel beslenme kuralları Helal gıda, hem ülkemizde hem de başta İslam ülkeleri olmak üzere tüm dünyada önemini her geçen gün biraz daha hissettiren bir konudur. 💠 Bir besinin helal gıda olarak adlandırılması, onun yalnızca İslami hükümlere uygunluğu anlamına gelmez. Zira helal olanın temiz olduğu, insan sağlığına zararı olacak unsurlar içermediği kabul edilir. İslam'da besin maddelerinin helal olma durumu geniş tutulmuş ve 'insan sağlığı' ön planda tutularak zorunlu hallerde yiyeceklerle ilgili bazı sınırlamalara yer verilmiştir. 📌 Öte yandan eski inançlara dair bazı batıl inançlar kaldırılmış, eski ümmetlere yasak olan bazı yiyecekler helal kılınmıştır. Helal ve haram konusunda Allah'ın belirlediği sınırlara riayet etmek, Müslümanlar için özellikle gıdalar konusunda ayrı bir önem taşır. 💠 Peygamberlere yönelik hitaplarda helal konusu daima vurgulanmış; önce helal beslenilmesi, sonrasında ise salih ameller işlenmesi buyurulmuştur. Gıdasında ve kazandığında helal haram konusuna riayet etmeyenin ibadetlerinde çok titiz olsa bile dualarının kabul olmayacağı* belirtilmiştir. Bu nedenle helal gıda ile beslenmek Müslümanlar için oldukça önemlidir. *: Müslim, Zekât, 19 Helal gıdalar, madenler, hayvan kökenli ve bitki kökenli gıdalar olarak üç ana grupta ele alınır. 💠 📌 Madenlerin yenmesi, insan sağlığına fayda ya da zarar açısından ele alınmış; tuz gibi madenlerin yenmesinde sakınca görülmemiştir. 📌 Bitki kökenli gıdaların, akıl ve beden sağlığına zarar vermesi göz önünde bulundurularak, alkollü içki, sarhoşluk ya da uyuşturucu etkisi olan maddeler barındıran besinler helal görülmemiştir. 📌 Hayvan kökenli gıdalarda ise hangisinin hangi şartlarda tüketilebileceği detaylı olarak belirtilmiş; leş, kan ve domuz eti, Allah'tan başkası adına boğazlanan hayvanlar, haram kılınmıştır.* *: Bakara, 172 Yiyecek ve içeceklerin hükmü konusunda İslam âlimleri, o gıdanın muhtevası ile barındırdığı fayda ve zararı göz önünde bulundurarak çeşitli içtihatlarla Müslümanlara yol gösterirler. 💠 Modern çağ ile birlikte besinlerin değişen yapıları, kullanılan ürünlerin farklılaşması ya da geçmişte bu tür gıdaların olmayışı nedeniyle konu ile ilgili İslami hükmün bulunmayışı, bilim dünyası ile İslam ilmini buluşturan bir unsur olarak karşımıza çıkar. Bilimin incelediği ve ortaya koyduğu sonuçlar, İslam âlimlerince değerlendirilir ve bu gıdalara ilişkin hüküm de Müslümanlara sunulur. 🔸 Hadisler ışığında helal rızığın önemi Yeni ortaya çıkan gen aktarımlı, yani DNA'sı değişen gıdaların durumuna şüpheli yaklaşılmaktadır. 💠 📌 Teknik ve ekonomik açıdan faydaları bulunsa da konuya gıda güvenliği ekseninde yaklaşılması gerektiği ifade edilir. Bu gıdaların genlerinin değiştirilmesi, doğal denge ve insan sağlığı açısından tehlikeler taşıdığı gerekçesi nedeniyle bu ürünlere ihtiyatla yaklaşılması ve genetiğine müdahale edilmemiş doğal ürünlerin tercih edilmesi önerilir. 📌 Günümüzde, insan sağlığını ve toplumsal yapıyı tehdit eden uyuşturucu maddeler bütün türevleri ile haramdır. 📌 Diyanet'in insan sağlığı açısından zararının tespit edildiği sigaranın hükmü ile ilgili görüşü 'haram' olduğu şeklindedir. 📌 Özellikle yurt dışındaki Müslümanlar için, helal olan hayvansal ürünün muhtevası da önemlidir. Zira hayvanı kesenin kimliği ve kesim şekli de önemlidir. Müslümanlar, Hristiyanlar ve Yahudiler dışındaki 'ehl-i kitap' haricinde birinin (ateist, Hindu, Budist vb.) kestiği hayvan yenememektedir. Ayrıca hayvanın kesilmeden önce, elektrik şoku, karbondioksit gazı ya da demir çubuk, tabanca gibi aletlerle darbe uygulanarak ölmüş olmaması; canlı iken usulüne uygun kesim yapılması gerekir. 📌 Bir başka tartışma konusu, gazlı içeceklerin üretim sırasında aromasını eritmek için çözücü olarak az miktarda etil alkol kullanılmasıdır. Diyanet, meyvelerin bünyesinde doğal olarak yüzde 0,1-0,3 oranında alkol bulunabildiği, bu içeceklerin alkol tüketimi anlamına gelmediğini belirtmekte; ancak sağlık açısından zararları göz önünde bulundurularak mesafeli durmanın geçerli bir sebep olduğu ifade etmektedir. Gıda ve ilaç sanayinde önemli miktarda hayvan kökenli katkı maddesi kullanılması da bir başka tartışma konusudur. 💠 Yenmesi caiz olmayan domuz derisi, kemiği, yağı gibi hayvansal ürünlerden elde edilen maddelerin gıda, kozmetik ve ilaç sanayinde kullanımı yaygındır. Söz konusu ürünün yapı değiştirip değiştirmediğine yönelik görüşler, İslam âlimlerine göre farklılık gösterir. Haram kabul edilen şarap, sirkeye dönüştürüldüğünde yapısının değişmesi ile temiz ve helal sayılır. Ancak 'necis' kabul edilen domuz ve domuz kökenli maddelerin kimyasal işlemlerle temizlenmesi görüşü başarılı gözükmemektedir. 📌 Domuz menşeli jelatin gibi ürünlerin yerine helal olan hayvanlardan jelatin elde edilmesi gibi teşebbüslerin yaygınlaştırılması önerilir. Gıda okuryazarlığı konusunda, Müslümanlar olarak dikkat etmemiz gereken konulardan biri de o gıdanın İslami hükümlere uygunluğudur. 💠 Günümüzde kabul edilebilir en güvenilir yöntemlerden biri de aldığımız ürünün helal sertifikası olup olmadığını kontrol etmektir. 📌 Helal sertifikası, ürün ve hizmetlerin İslam'ın gerekliliklerini karşıladığını gösteren bir belgedir. Helal sertifikası bulunan bir ürün, Müslümanların tüketimi için uygun olduğunu, haram sayılan maddeleri barındırmadığını, dini standartlara uygun üretimin gerçekleştirildiğini garanti eder. 🔸 Helal ve helal olmayan rızıklar Müslümanlar açısından bu denli önemli olan helal gıda sertifikasına sahip ürünleri, gayrimüslimler de sağlıklı ve güvenilir gıdalara ulaşma adına tercih ediyorlar. 💠 Helal gıda pazarının büyük çoğunluğu gayrimüslimlerin elinde bulunsa da Müslümanların payı her geçen gün artıyor. 2017 yılında 1,303 milyar dolar olan helal gıda pazarının, 2023 yılında 1,863 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Dünyada helal ürünleri tüketen yaklaşık 2 milyar tüketici bulunuyor. Bu nüfusun 950 milyonu Asya'da, 450 milyonu Afrika'da, 350 milyonu Ortadoğu'da, 30 milyonu Avrupa'da, 10 milyonu ise Amerika'da yaşıyor. #Gıdaokuryazarlığı konusunda Müslümanlar olarak göz önünde bulundurmamız gereken bir husus da 'helal gıda'. Peki, helal gıda sağlık açısından nasıl değerlendirilir? Geçmişte var olmayan gıdalara 'helal' hükmü nasıl verilir? https://t.co/sVYdZlSmo4— Fikriyat (@fikriyatcom) February 14, 2021

Sağlıklı beslenmenin ilk koşulu: Gıda okuryazarlığı

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Sağlıklı beslenmenin ilk koşulu: Gıda okuryazarlığı