Arama
Sultan III. Selim’in yadigarı Selimiye Kumaşı
Dokumacılık en eski sanat dallarından biri olarak İlk Çağ'dan itibaren önemli ticaret ürünleri arasında yer almıştır. Kumaşlar ülkelerin kudret ve zenginliğini gösteren simge olarak da kabul edilmiş; yabancı ülkelere gönderilen hediyelerin başında gelmişlerdir. Kumaşları süsleyen motif, desen ve incelikler kültürlere göre farklılık göstermiş; dokundukları, kullanıldıkları yere ve şahıs isimlerine göre adlar almışlardır. Selimiye de en yaygın bilinen ipekli kumaşlar türündendir.
Selimiye Kumaşı (İBB Şehir Müzesi)
🔹Selimiye isminin verilmesindeki neden, kumaş tezgahlarının kurucusunun Sultan III. Selim olmasıdır. Selimiye kumaşlarının ilk üretimi Üsküdar Ayazma Camii avlusundaki atölyelerde başlamıştır.
🔹 Kumaşın adını, Sultan III. Selim'in yaptırdığı, Selimiye Kışlası'ndan da almış olabileceği belirtilmiştir.
Selimiye Kışlası, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde III. Selim tarafından Nizâm-ı Cedîd askerleri için inşa ettirilen kışladır. 1800-1803 yıllarında Üsküdar'daki Kavak Sarayı'nın arsasına yaptırıldı. Dönemi için büyük bir yapıdır ve İstanbul'daki büyük kışlalar döneminin başlangıcını teşkil eder. Kırım savaşı sırasında hastane olarak kullanıldı. Modern hemşireliğin kurucusu Florence Nightingale 1854'te kışlaya gelerek yaralı İngiliz askerlerinin tedavisinde görev aldı. Florence Nightingale ve beraberindeki hemşirelerin kaldığı oda günümüzde müzeye dönüştürülmüştür.
🔹Hükümdarların asıl olarak hedefledikleri şey, tekstil sanayi merkezi kurmak olsa da buralarda üretilen kumaşların geçen süreç içerisinde rağbeti azalmış ve ustalar da mesleklerini bırakmıştır.
🔹Günümüze az sayıda ulaşan kumaş örnekleri, Topkapı Sarayı Müzesi gibi müze koleksiyonlarının yanı sıra özel koleksiyonlarda bulunmaktadırlar.
🔹Selimiye kumaşlarından günümüzde az örnek olmasının nedeni, ürünlerin bir şekilde yurt dışına gönderilmiş olmalarıdır. Yani ya hediyelik olarak ya da ticari olarak gönderilmişlerdir. Bundan dolayı yurt dışında birçok müze ve özel koleksiyonda yer alırlar.
🔹Konya Mevlâna Müzesi, Londra Victoria Albert Müzesi, Edinburg Royal Scotch Müzesi, Paris ve Lyon Müzelerinde de Osmanlı dönemine ait kumaş koleksiyonları bulunmaktadır.
🔹Anadolu halk giysileri de yüzyıllar boyu Anadolu Yarımadası'nda yaşayan halkın, kendi özgün kültürünün ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Giysilere damgasını vuran kumaşlar genel olarak düz veya saten pamukludur. 1960'lara kadar basma kumaş ticareti yaygın olarak yapılmıştır. Ancak daha sonra düz veya desenli kadife kumaşlar da sıkça kullanılmıştır. "Patchwork" (kırkyama) modası, Anadolu halkının yaşamında yüzyıllardır varlığını sürdürmektedir.
🔹Kumaşlar genellikle üretildiği il ya da bölgenin adıyla tanınmıştır. Diyarbakır ya da Antep "kutnu"su gibi... Bunun ayrıca zincirli ya da mecidiye gibi alt desen grupları da vardır. Antep'in "kuşak"ı ya da "Meydaniye"si, Arapgir'in Tire'si, Şile ve Rize bezleri de çok bilinen kumaşlar arasında yer alır.
🔹Merzifon – Kemaliye (Eğin) dokuması ve Tokat'ın yazma tülbenti ya da "Kemha" ve "Manusa" gibi kumaşların en önemli özelliği ise el tezgâhlarında dokunması ve kök boyalarla elde boyanmasıdır.